تحلیلی بر عملکرد صفی قلیخان در مواجهه با شورش افغان‌های ابدالی (1129 ه.ق.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تاریخ گرایش ایران دوره اسلامی استادیار و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه یاسوج (نویسنده مسئول)

2 دکتری تاریخ و تمدن اسلامی استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج

10.22081/hiq.2021.70452

چکیده

افغان‌های ابدالی که در ایالت مرزی هرات ساکن بودند به تبعیت ازهم­تباران غلجزائی خود در قندهار علیه صفویان شورش کردند. صفی­قلی­خان ترکستان­ اغلی (د. 1129ه.ق.) مشهور به دیوانه بنا بر اصرار بیش از حد درباریان و شاه صفوی با منصب سپه‌سالاری به جنگ با ابدالیان رفت. شورش ابدالی­ها در مقایسه با خطرات بزرگ‌تری که حکومت صفویان پشت سر گذاشته بود، شورشی قابل اعتنا محسوب نمی­شد، اما این شورش به دلایلی که موضوع بررسی این مقاله است، تبدیل به چالشی خطرناک برای حکومت صفویان گردید.هدف این پژوهش، بررسی تحلیلی عملکرد و اقدامات صفی­قلیخان، سپه‌سالار صفویان برای مقابله با شورش ابدالی‌ها با رویکردی آسیب­شناختی و با واکاوی منابع اصلی آن دوره است. یافته­های این پژوهش نشان می‌دهد عدم آشنایی کافی صفی‌قلی‌خان با اصول جنگی، اتخاذ سیاست‌های نادرست نظامی، بی­توجهی به اعتقادات مذهبی و فرهنگی سربازان و عدم استفاده درست از ظرفیت‌های منطقه خراسان سبب شکست و ناکارآمدی ارتش صفویان در برابر شورش ابدالی‌ها گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Safiqoli Khan’s Reaction in Dealing with Abdali Afghans’ Revolt (1129 A. H)

نویسندگان [English]

  • Mahmood Mehmannavaz 1
  • seyyed mohammad musavikhu 2
1 Ph. D in history, majoring Iran of Islamic Era, Assistant professor of history department, Yasooj university
2 Ph. D in history of Islamic civilization, Assistant professor of history department, Yasooj university
چکیده [English]

Abdali Afghans, the habitants of the border states of Herat affected by their Qezelja consanguineous in Qandahar revolted against Safavids. Safiqoli Khan e-Turkestan Oqli (1129 A.H) famous for lunatic fought against Abdali due to the insistence of courtiers and Safavid king. Abdali’s revolt compared with the greater dangers passed by Safavid government was not regarded a considerable riot. However, this revolt changed into a dangerous challenge against the Safavid government. The purpose of this research is to analytically investigate the actions of Safiqoli Khan, Safavids’ commander-in-chief, in dealing with Abdali’ revolt through a pathological approach and the investigation of sources of that era. The findings of this research clarify that not enough familiarity of Safiqoli Khan with the principles of war, wrong military policies, ignorance of religious and cultural beliefs of soldiers and inappropriate usage of potentiality in Khorasan district led to the failure and inefficiency of Safavid army against Abdali’ revolt.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abdali Afghans
  • Safavid
  • Khorasan
  • Safiqoli Khan
  • Herat