رفتارشناسی صحابه در توزیع غنایم غزوات پیامبر(ص)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تاریخ اسلام، دانشیار دانشکده علوم انسانی، بخش تاریخ، دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکترای تاریخ اسلام، دانشگاه شیراز

3 دکترای تاریخ اسلام، استادیار دانشکده علوم انسانی، بخش تاریخ، دانشگاه شیراز

10.22081/hiq.2020.69375

چکیده

هجرت به مدینه و نزول آیات جهاد سبب تغییراتی اساسی در مفهوم غنیمت و ایجاد رفتارهایی ناهم‌گون در بین صحابه شد. مقاله پیش­رو با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استناد به­­ منابع کهن تاریخی و تفاسیر قرآنی و با بهره­گیری از مطالعات رفتاری در پی آن است که ضمن طبقه­بندی جنگ­های عصر نبوی و رفتارشناسی صحابه در مواجهه با غنایم، علل ناهم‌گونی رفتار آنان را تحلیل نماید و به ­چرایی آن پاسخ دهد.
 یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که در غزوه بدر، اختلاف صحابه در توزیع غنایم، ریشه در باورهای جاهلیت آنها داشت و در غزوه احد، طمع‌ورزی آنها به غنیمت به شکست در این جنگ انجامید. هم‌چنین در غزوات تنبیهی با ناکثین، غنیمت­خواهی در بین انصار و مهاجر وجود نداشت ولی در جنگ­های ممانعت­کننده، انصار بر پایه منافع آینده خود، لب به اعتراض جمعی در هنگام توزیع غنایم گشودند. این اعتراض‌ها از سوی منافقان به دلیل عدم اعتقاد قلبی به ارزش­های ­دینی و آزمندی به دنیا و در نومسلمانان به دلیل درونی نشدن اعتقادات اسلامی به چشم می‌خورد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Companions’ Reactions Concerning the Distribution of Plunders of Battles

نویسندگان [English]

  • Shokrollah Khakrand 1
  • seyyedahia seyyedi 2
  • Masoumeh Dehghan 3
1 Associate professor of history of Islam, history department, Shiraz University
2 Ph. D candidate of history of Islam, Shiraz University
3 Assistant professor of history of Islam, history department, Shiraz University
چکیده [English]

Migration to Medina and revelation of Jihad verses led to the fundamental changes in regard with the concept of plunder or spoils of war and the observation of different reactions among the companions. Taking advantage of the descriptive-analytical approach, the ancient historical sources, Qur’anic interpretations and behavioral studies, the present article is to classify the Battles in the age of Prophet Mohammad (PBUH), study the companions’ behavior towards the spoils of war, analyze the reasons of their different reactions and present answer for them. The findings of this research illuminate that the disagreement between the companions in regard with the distribution of plunders in the Battle of Badr could be related to their ignorant beliefs and their avidity toward the spoils of war led to their failure in the Battle of Uhud. Moreover, in punitive and retaliatory Battles with the villain, being avaricious toward the spoils of war was not observed among Ansar and Mohajer while in preventive Battles, Ansar collectively objected in time of the distribution of benefits due to their personal benefits. These objections can be observed among feudists due to the lack of heartfelt beliefs towards the religious values as well as voracity towards the mundane world and among new Muslims due to no internalization of the Islamic beliefs

کلیدواژه‌ها [English]

  • Battles of Prophet
  • spoils of war
  • Prophet’s Companions
  • Mohajer
  • Ansar

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة فی سلوک الصحابة عند توزیع الغنائم فی غزوات النبی(ص)

چکیده [العربیة]

إن الهجرةالنبویة و نزول آیات الجهاد أحدثت تحولا و تطورا جذریا علی مفهوم الغنیمة و بالتالی اختلافا فی سلوک الصحابة. تحاول هذه المقالة و عبر توظیفها المنهج الوصفی - التحلیلی و استناداً إلى المصادر القدیمة التأریخیة و التفاسیر القرآنیة و الإفادة من الدراسات السلوکیة أن تحلل لنا أسباب الاختلاف فی سلوک الصحابة عند معالجة أمر الغنائم و دراسة سلوکیاتهم مع الإجابة على التساؤلات و الکشف عن الأسباب و مراعاة ترتیب الغزوات و الحروب و تصنیفها.
و قد توصلت الدراسة بأن سبب اختلاف الصحابة فی توزیع الغنائم یعود إلی عقلیتهم الجاهلیة و فی غزوة أحد حیث قادهم جشعهم إلی هزیمة نکراء و أما فی الحروب مع الناکثین لم نر أی اختلاف بین المهاجرین و الأنصار حول الغنائم لکن فی بعض الحروب قد نجد اعتراضا من جانب الأنصار بسبب الحفاظ علی مصالحهم المستقبلیة.إن هذه الاعتراضات، قوبلت بحفاوة من لدن المنافقین بسبب عدم تشربهم روح الإیمان و طمعهم فی الحصول علی مال الدنیا.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • غزوات النبی(ص)
  • الغنیمة
  • الصحابة
  • المهاجرین
  • الأنصار