کارکرد مسألگی و تواتر انعکاسی در الهیات تاریخی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

10.22081/hiq.2020.69231

چکیده

اگر فقه الروایة، مانند فقه الحدیث در دانش فقه در شمار دانش‌های تحلیل گزارش‌های تاریخی قرار گیرد، می‌توان از آن به عنوان یکی از مبانی تاریخ تحلیلی نام برد. از سوی دیگر، تحلیل گزارش­های تاریخی معطوف به الهیات تاریخی هنوز روش‌مند نشده است. این مقاله بر پایه توجه به مقوله روش در حوزه الهیات تاریخی و با تأکید بر گزارش­های ناظر به تاریخ‌های مضاف چون تاریخ قرآن، تاریخ حدیث و تاریخ تفسیر می‌کوشد روش نویی از تحلیل تاریخی را با عنوان روش تحلیل انعکاسی پیشنهاد دهد.
 در این روش که مبتنی بر انعکاس گزارش تاریخی در فضای بیرونی است، تأسیس اصل مسألگی به معنای میزان عدم نفوذ و حل ناشدگی مقام بیان گزارش در فرامقام بیان آن و اصل تواتر انعکاسی به عنوان نقطه مقابل مسألگی ، بستر دقیق‌تری را برای تحلیل گزارش‌های تاریخی فراهم می‌آورد. اجرای این دو اصل، ضمن آن که مانع تفسیرهای نادرست و مغالطه در تحلیل تاریخی است به قوت استدلال تاریخی کمک می‌نماید

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Function of Problem and Reflective Recurrence in Historical Theology

نویسنده [English]

  • Mohammad Hasan Ahmadi
Assistant professor of Quran and hadith science, Pardis Farabi of Tehran Universit
چکیده [English]

If Fiqh ol-Ravayeh like Fiqh ol-Hadith is regarded in the array of sciences on the analysis of historical reports, it can be designated as one of the bases of analytical history. Conversely, the analysis of historical reports related to the historical theology has not yet made methodical and systematic. Considering the category of method in the domain of historical theology and putting emphasis on the reports related to histories such as the history of Quran, the history of hadith, and the history of interpretation, this article tries to propose a new method of historical analysis as a reflective analysis method. In this method which is based on the reflection of historical report in the external space, the initiation of problem principle signifying the amount of non-resolvability of the status of statement of report on status over the statement of report and the principle of reflective recurrence as the opposite of problem provides the more accurate ground towards the analysis of historical reports. The administration of these two principles is an obstacle towards false interpretation and fallacy in the historical analysis and it strengthens the historical reasoning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • reflective analysis
  • problem
  • reflective recurrence
  • historical theology
  • history of Islam

عنوان مقاله [العربیة]

آلیة مبدأ المسألة و مبدأ التواتر الانعکاسی فی الإلهیات التأریخیة

چکیده [العربیة]

إذا اعتبرنا فقه الروایة کنظیره فقه الحدیث فی علم الفقه، ضمن العلوم التی تقوم بتحلیل التقاریر التأریخیة یمکننا عدّ هذا الأخیر ضمن أسس التأریخ التحلیلی.
و من جانب آخر، أن تحلیل التقاریر التاریخیة ذی النزعة التاریخیة فی الإلهیات لم یعد ممنهجا بعد. فبالتالی تحاول هذه المقالة، إعتمادا علی المنهجیة المتبعة فی حقل الإلهیات التأریخیة و تأکیدا علی التقاریر التأریخیة الأخری، المهتمة بالتاریخ کتاریخ القرآن و تأریخ الحدیث و تأریخ التفسیر، أن تعطی قراءة جدیدة عبر منهجیة جدیدة للتحلیل التأریخی تحت عنوان التحلیل الإنعکاسی للتاریخ.
فی هذا النوع من المقاربة المؤسسة على إنعکاس التقریر التاریخْی و أثره و تداعیاته علی خارج النص، یعنی فیها مبدأ المسألة، هو عدم أثر مقام الملفوظ و التقریر فی مقام التلفظ و حیثیاته و کذلک مبدأ التواتر الإنعکاسی بوصفه النقطة المعارضة لمبدأ المسالة؛ نلاحظ أن هذین المبدأین بتضافرهما معا قد منحا الدقة و القوة للتحالیل و کذلک قد منعا الخطأ فی التفاسیر.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التحلیل الإنعکاسی
  • المسألة
  • التواتر الانعکاسی
  • الإلهیات التأریخیة
  • تأریخ الإسلام