نسبت سنجی گفتمان ملی گرایی ایرانی با گفتمان صفویه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد تاریخ تشیع، دانشگاه پیام نور

10.22081/hiq.2019.67082

چکیده

ملی‌گرایی ایرانی از گفتمان‌هایی است که با مفصل‌بندی دال‌های گوناگون سعی می‌کند، مدلول هویت ایرانی را پابرجا نماید و در فضای معنایی خود، آن را تثبیت کند. از سویی دیگر، ظهور دولت صفویه در سال 907 هجری با محوریت دال مذهب، دولتی مقتدر و یک‌پارچه در سرزمینی ایجاد کرد که در طول تاریخ با عنوان ایران از آن یاد می‌شود. وجود دال‌های مشترک بین این دو گفتمان، این پرسش را مطرح می‌کند که گفتمان ملی‌گرایی ایرانی و گفتمان صفویه چه رابطه‌ای می‌توانند با یک‌دیگر داشته باشند و دال‌های مشترک در این دو گفتمان در چه معناهایی رسوب یافته و چیره شده‌اند؟ به سبب آن‌که غیر و غیریت‌سازی جایگاه مهمی را در صورت‌بندی گفتمانی به خود اختصاص داده است، مقاله حاضر با بهره‌گیری از روش تجزیه و تحلیل گفتمان لاکلا و موفه(Laclau and Mouffe)  به این نتیجه رسیده است که در نگاه اول، دال‌های مشترکی در دو گفتمان ملی‌گرایی و گفتمان صفویه مشاهده می‌شوند که یکسان به نظر می‌رسند ولی تحلیل فضای گفتمانی آنها، مشخص می‌سازد که نشانه‌های این دو گفتمان در دو فضای معنایی متفاوت شکل گرفته‌اند و دلیل عمدة مشترک بودن ظاهری دال‌ها، به سبب در اولویت بودن سیاست و دست‌یابی به هژمونی در هر دو گفتمان است که سبب می‌شود هر دوی آنان بکوشند که هرگونه عامل افزایش اقتدار را از حوزة گفتمان‌گونگی خارج سازند و در مفصل‌بندی گفتمانی خود وارد نمایند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of the Relationship between the Iranian Nationalism and Safavid Discourses

نویسندگان [English]

  • Abolqasem Arefnezhad 1
  • Ali Tahurinia 2
1 Assistant professor of history of Islamic culture and civilization, Payam e- Noor University
2 M.A in history of Shiism, Payam e- Noor university
چکیده [English]

Iranian nationalism is considered as a discourse which aims to preserve the signification of Iranian identity and to stabilize it in its conceptual atmosphere through blending the structure of various significants. On the other hand, Safavid government with the significant of religion developed an authoritative and united government in Iran in 907 After Hijrah. The existence of common significants between these two discourses raises this question concerning the kind of relationship between Iranian nationalism discourse and Safavid discourse as well as the common significants in these two discourses. Since, other and otherness are of significant position in the formation of discourse, the present article takes advantage of discourse analysis of Laclau and Mouffe and concludes that there are common significants in these two discourses which look the same as each other while their discourse analysis clarifies that the semiotics of these two discourses have been developed in two different conceptual atmospheres and the main  reason of  apparent commonality of significants is due to priority of politics and the achievement of hegemony in both discourses which leads to the exclusion of any element regarding the increase of authority from the domain of discourse and its inclusion in their own discourse framework

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse analysis
  • Iranian nationalism
  • history of Iran
  • Safavid
  • Iranian identity

عنوان مقاله [العربیة]

العلة بین الخطاب القومی الإیرانی والخطاب الصفوی

چکیده [العربیة]

القومیة الإیرانیة هی واحدة من الخطابات التی تحاول الحفاظ على الهویة الإیرانیة وترسیخها فی الفضاء الدلالی بالتعبیر عن شعارات مختلفة. من ناحیة أخرى، أدى ظهور الحکومة الصفویة فی عام 907 هـ، مع تمحور الدین، إلى خلق دولة قویة وموحدة فی البلاد و التی عرفت عبر التاریخ باسم إیران. یثیر وجود قواسم دلالیة مشترکة بین هذین الخطابین سؤالًا عن العلاقة بین الخطاب القومی الإیرانی والخطاب الصفوی و التناسب الموجود بین بعضهما مع البعض و السؤال عن الدلالات المترسخة المشترکة فی هذین الخطابین؟
نظرًا لحقیقة أهمیة الغیر و التغایرفی الصیاغة الخطابیة، فإن الورقة الحالیة تستخدم طریقة تحلیل خطاب ((لاکلاو وموفی)) لاستنتاج أنه علی الرغم من ان توجد علامات شائعة فی هذین الخطابین وانه یُنظر إلى خطاب القومیة والخطاب الصفوی على أنهما متماثلان، لکن تحلیل فضاءهما الخطابی یکشف أن علامات هذین الخطابین تتشکل فی فضاءین دلالیین مختلفین والسبب وراء التشابه الواضح بین الألواح یرجع إلى أولویة السیاسة تحصیل السلطة فی کلا الخطابین یسبب أن کلیهما یسعى انضمام أی عامل مؤثرة فی السلطة و الهیمنة الى حوزته و مجاله الخطابی و منعه عن الحوزة المنافسة

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • تحلیل الخطاب
  • القومیة الإیرانیة
  • التاریخ الإیرانی
  • الصفویة
  • الهویة الإیرانیة