بررسی تاریخی نقش اجتماعی سیاسی ابوسعید ابوالخیر در خراسان عصر غزنوی و سلجوقی در متون ادبی ـ عرفانی، با تأکید برکتاب اسرار التوحید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری،گروه تاریخ،واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی،نجف‌آباد،ایران.

2 استادیار،گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد،ایران. نویسنده مسئول:

3 استادیار،گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

چکیده

ابوسعید ابوالخیر (357ـ440ق)، از جمله مشایخ متصوفه مکتب خراسان است که به دلیل نقش‌نمایی در عرصه‌های عرفان عملی از یک سو، و حضور گسترده در عرصه‌های تربیتی و اجتماعی از دیگر سو، توجه متون ادبی و عرفانی را معطوف به بیان کرامات خود ساخته است. بدون شک، نقش وی در خلال رخدادهای قرون چهارم و پنجم هجری قمری، در ایجاد همگرایی جامعه با تصوف بی‌بدیل و منحصر به‌فرد است؛ اما به نظر می‌رسد، برخی متون ادبی و عرفانی چون اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابوسعید که به قلم یکی از نوادگان او به نام محمدبن‌منور (وفات پس از570ق) و درباره زندگی و اقوال و احوال شیخ به نگارش درآمده، در ذکر ارتباط شیخ با سران حکومت غزنوی و سلجوقی، راه اغراق پیموده‌اند. مقاله حاضر، نقش اجتماعی و سیاسی ابوسعید در خراسان عهد غزنوی و سلجوقی را از طریق مقایسه مطالب مندرج در اسرار التوحید با منابع تاریخی هم‌عصر او بررسی کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Historical Study of Social and Political Role of Abu Saeed Abolkheir in Khorasan and in time of Ghaznavids and Saljuqids via Literary and Mystic Texts ;with the Emphasis on Asrar al- Towhid

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shirani 1
  • Nasser Jadidi 2
  • Feizollah Bushasb Goosheh 3
1 Ph. D Student of History, Islamic Azad University, Najafabad Branch
2 History Department, Islamic Azad University, Najafabad Branch
3 History Department, Islamic Azad University, Najafabad Branch
چکیده [English]

Abu Saeed Abolkheir ( 357- 440 AH ) is one of the Sufi spiritual elders who has attracted the attention of literary and mystic texts towards the statement of his miracles due to his important role in the practical mysticism as well as the social and educational grounds. Undoubtedly, he has had a prominent role throughout the fourth and fifth (AH) in uniting the society with mysticism. Nevertheless, it seems that some literary and mystic texts such as Asrar al-Tawhid related to the aspects and biography of Sheikh Abu Saeed written by one of his grandchildren, Mohammad Ibn e- Monavvar (passing away, 570 After Hijrah) have exaggerated on Abu Saeed’s relation with Ghaznavid and Saljuqid governors.
This is implied from the comparative study of what is stated in Asrar al-Towhid and the contemporary texts written in time of Abu Saeed.
This study is to investigate the political and social role of Abu Saeed in Khorasan in time of Ghaznavid and Saljuqid by comparing the records written in Asrar al-Towhid and the historical texts concurrently present.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Abu Saeed Abolkheir
  • Asrar al-Towhid
  • Sufism of Khorasan
  • Ghaznavids
  • Saljuqids

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة تاریخیة فی الدور الاجتماعی و السیاسی لأبی سعید ابو الخیر فی خراسان فی العهد السلجوقی و الغزنوی لدى النصوص الادبیة و العرفانیة؛ کتاب اسرار التوحید انموذجاً

چکیده [العربیة]

یعدّ ابوسعید ابو الخیر (440-357هـ ق) من مشایخ الصوفیة التابع لمدرسة خراسان الذی أثار اهتمام المتون الادبیة و العرفانیة فی بیان کراماته وذلک لأدائه الفاعل فی مجال العرفان العملی من جهة و الحضور الواسع فی الساحات التربویة و الاجتماعیة من جهة أخرى. و من دون شک فان دوره خلال تطورات القرن الرابع و الخامس للهجرة من أجل ایجاد نوع من التضامن بین المجتمع و التصوف، لانظیر له. غیر أن بعض المتون الادبیة و العرفانیة مثل "اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابوسعید" المدون من قبل أحد اسلافه و یدعى محمد بن المنور (المتوفى بعد عام 570 هـ) فی ذکر أحوال الشیخ و أقواله؛ بالغ فی سرد علاقة الشیخ مع الحکومة الغزنویة والسلجوقیة. یدرس هذا المقال الدور الاجتماعی و السیاسی لأبی سعید فی خراسان فی العهد الغزنوی و السلجوقی من خلال مقارنة محتویات الکتاب



مع المصادر التاریخیة المعاصرة له.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • ابوسعید بو الخیر
  • اسرار التوحید
  • التصوف الخراسانی
  • الغزنویون
  • السلاجقة

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار