خاندان رازی و تحول تاریخ‌نگاری در آندلس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ ایران اسلامی پیام نور مرکز قم

2 استادیار گروه تاریخ اسلام دانشگاه مذاهب اسلامی مرکز سنندج

3 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام پیام نور بین‌الملل قشم

چکیده

دانش تاریخ‌نگاری اسلامی در آندلس، با وجود هویت و شاکله ویژه خود، از دیگر نقاط جهان اسلام تأثیر پذیرفته است. یکی از جریان‌های اثرگذار بر تاریخ­نگاری اسلامی در آندلس، خاندان رازی در سده سوم تا پنجم قمری/ نهم تا یازدهم میلادی است که تاکنون تحقیق مستقل و جامعی درباره آنها صورت نگرفته است‌. این مقاله، با تکیه بر روش تحلیل وقایع، به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که با توجه به بسترهای شکل‌گیری تاریخ‌نگاری آندلس، نقش خاندان رازی در زمینه انتقال تجربیات تاریخ‌نگاری به آندلس چه بوده است؟
یافته­های این پژوهش، نشانگر آن است که از سده سوم و ابتدای سده چهارم هجری، با ورود مورخانی از خاندان رازی، روش حدیثی در کنار تاریخ­نگاری واقع­گرایانه سبک کوفی، زمینه‌ساز تحول تاریخ‌نگاری آندلس شد‌‌. گرایش به تدوین تاریخ‌های عمومی تا پایان دوره امویان در آندلس و گرایش شدید خاندان حاکم به تدوین طبقات شاعران و ادیبان و نیز تاریخ­نگاری منظوم در اواخر عصر اموی و تقویت رویکرد عقلانی­ترشدن، جدا از سیر تاریخ‌نگاری درباری در دوره­های بعد را می­توان از مهم‌ترین پیامدهای حضور خاندان رازی برشمرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Razi Household and the Change of Historiography in Andalusia

نویسندگان [English]

  • Seyed Hassan Qoreishi Karyon 1
  • Othman Yusefi 2
  • Mahdi Shahbakhti 3
1 Assistant Professor of History of Islamic Iran, Qom Payam Noor University
2 Assistant Professor of History of Islam, Sanandaj Payam Noor University
3 Ph.D. Candidate of history of Islam, International Payam-e Noor of Qeshm
چکیده [English]

The science of Islamic historiography in Andalusia has been affected by the other areas in the world of Islam regardless of having its own particular identity.
One of the trends effective on the Islamic historiography in Andalusia is Razi household during the third to fifth century after hijrah and ninth to eleventh (AC) while it has not been done a comprehensive and particular research regarding that.
Relying on the analysis of events, this article is to answer this basic question on the role of Razi household concerning the exchange of experiences of historiography to Andalusia by considering the grounds towards the development of the historiography of Andalusia.
The findings of this research indicates that Hadith procedure along with the realistic historiography of Kufi style provided the ground for the alteration in the historiography of Andalusia by the entrance of historiographers out of Razi household from the third century to the beginning of the forth century.
The tendency towards the development of general history till the end of Omavids in Andalusia and the strong tendency of dominant household towards the gathering of poets and literati’s classes as well as the versified historiography at the end of omavids’ century and strengthening a more intellectualized approach separate from the trend of courtly historiography in later times could be considered as the most important consequences of Razi household presence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic historiography
  • Razi household
  • Ahmad ibn e- Mohammad ibn e- Musa Razi
  • Andalusia
  • Umayyads in Andalusia

عنوان مقاله [العربیة]

أل رازی و تطور التدوین التاریخی فی الاندلس

چکیده [العربیة]

إن علم تدوین التاریخ الاسلامی فی الاندلس بترکیبته و هویته الخاصة، تأثر بغیره من المناطق الإسلامیة. إن أحدى الاسباب المؤثرة فی تدوین التاریخ الاسلامی فی الاندلس هم آل رازی من القرن الثالث حتى الخامس القمری/ التاسع حتى الحادی عشر المیلادی. حیث لم یقدم بحثٌ مستوفٍ و مستقل حولهم. یسعى هذا المقال معتمداً على تحلیل الاحداث أن یجیب على التساؤل المطروح فی سیاق تکوین التدوین التاریخی فی الاندلس أنه ما کان دور آل رازی فی انتقال تجارب التدوین التاریخی الى الاندلس؟ تظهر نتائج البحث أنه منذ القرن الثالث و بدایات القرن الرابع الهجری و بسبب انتقال مؤرخین من آل رازی الى الاندلس، فان الاسلوب الروائی بالاضافة الى التدوین التاریخی الواقعی للاسلوب الکوفی أدّى الى التغییر فی التدوین التاریخی للاندلس. الاهتمام بتدوین التواریخ العامة فی اواخر العهد الاموی فی الاندلس و اهتمام الحکام البالغ فی کتابة طبقات الشعراء و الادباء و کذلک التاریخ المنظوم فی اواخر العهد الاموی و تقویة الاتجاه العقلی بخلاف ما حکم فی الادوار التی تلته؛ یعدّ من أهم نتائج تواجد آل رازی هناک.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • : التأریخ الاسلامی
  • آل رازی
  • احمد بن محمد بن موسى الرازی
  • الاندلس
  • أمویی الاندلس