بازخوانی مهدی‌انگاری زیدبن‌علی؛ بسترشناسی و فرایندشناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه الزهرا (سلام الله علیها)

چکیده

بازشناخت چرایی و چگونگی مهدی‌انگاری زیدبن‌علی (80 ـ122ق) از سوی برخی از هواداران او، موضوع اصلی پژوهش پیش روست که از کارکردهای اجتماعی ویژه‌ای در همان زمان، و در بسترسازی برای بارورشدن این اندیشه در میان زیدیان در دوره‌های بعد برخوردار بوده است. این نوشتار با بهره‌گیری از منابع معتبر و تحلیل داده‌ها، تلاش می‌کند تا تصویری از روند مهدی‌انگاری زید را با توجه به بسترها و عناصر تشکیل‌دهنده‌ این باور ارائه کند. به نظر می‌رسد، هم‌زمان با ظهور زید در کوفه، اندیشه مهدویت در میان برخی از هواداران او به شکل جدی مطرح شد و با توجه به میراث حدیثی موجود، زید را عنصری یاری‌شده از سوی خداوند و شکست‌ناپذیر، یعنی «منصور» دانستند و سپس، در همان زمان، زید به‌ عنوان یک فاطمی مبارز، نامزد عنوان «مهدی» گردید که با شکست و نمایش پیکرش در کوفه، این اندیشه در کوتاه‌مدت روند ایستایی پیدا کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reviewing the Consideration of Zeid Ibn e- Ali as Mahdi; the Study of Ground and Process

نویسنده [English]

  • Mohammadreza Barani
Assistant Professor and Faculty Member of History Department, Alzahra University
چکیده [English]

 
The reidentification of why and how of the consideration of Zeid ibn e- Ali (80-122 After Hijrah) as Mahdi by some of his followers is considered the main issue of the present article and it has been of particular social functions at that very time in addition to studying the ground for the prosperity of this thought among Zaidi people in later times. Taking advantage of the valid sources as well as the analysis of data, this writing endeavors to present an illustration on the trend of consideration of Zeid as Mahdi regarding the grounds and elements of this belief. It appears that the thought of Mahdavism among some of his followers was seriously stated concurrent with the advent of Zeid in Kufah and considering the present Hadith heritage, he got famous for invincibility from God at that time. Afterward, Zeid as a Fatimid fighter got candidate for the title of Mahdi at that very time and this thought was developed for a short time after his failure and showing him in Kufah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : believing in Mahdi
  • Messianism
  • Zaidism
  • Zeid ibn e- Ali
  • Islamic sects

عنوان مقاله [العربیة]

مراجعة فی ظن مهدویة زید بن علی؛ سیاقات الحدث و تطوراته

چکیده [العربیة]

إن مراجعة الأسباب و الظروف فی ظن مهدویة زید بن علی (122–80ق) من قبل بعض أتباعه، هو محور هذا المقال بما له من أداء اجتماعی فی تلک الحقبة و النضج التدریجی الذی حصل لهذا المعتقد عند الزیدیة فی المستقبل. یسعى هذا المقال بالاستعانة من المصادر الموثوقة و تحلیل المعطیات، أن یصور مسار دعوى مهدویة زید بن علی بسیاقاته و مؤلفاته. یبدو أنه و مع ظهور زید فی الکوفة، أُثیرت المهدویة بجدیة بین بعض أتباعه حیث اعتبروه شخصاً مؤیداً لایقهر و تأثراً بالمیراث الروائی بأنه هو "المنصور" و بذلک رشح لیکون هو المهدی باعتباره فاطمیاً قائماً. غیر ان هذه الفکرة آلت للجمود بعد هزیمة زید و اظهار جسده فی الکوفة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • المهدویة
  • عقیدة الموعود
  • الزیدیة
  • زید بن علی
  • الفرق الاسلامیة