بررسی شیوه مواجهه علمای شیعه عصر صفوی با انحراف‌های فکری صوفیان عارف‌نما

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان و مدرس دانشگاه

2 دانشجوی دکتری دین‌پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب قم‌، مدرس حوزه و دانشگاه

چکیده

یکی از رویدادهای شایسته تأمل در دوره صفوی، تنش بین صوفیان عارف‌نما و عالمان شیعه، اعم از فلاسفه و فقها و محدثان است. این مقاله، با روش وصفی ـ تحلیلی به بررسی نقش ملاصدرا و علامه مجلسی به عنوان نماینده دو جریان فکری متفاوت در مقابله با انحراف‌های صوفیان عارف‌نما پرداخته است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، می‌توان گفت ملاصدرا به عنوان یک فیلسوف و عارف، با معرفی عرفان ناب از طریق تصحیح مفاهیم عرفانی و ارائه معرفت و شناخت الهی از یک سو، و معرفی رهبری واقعی جهت هدایت مردم جامعه از سویی دیگر، به ایفای نقش پرداخت و علامه مجلسی نیز به عنوان یک فقیه و محدث، ضمن انتقاد از عملکرد شریعت‌گریزی و لاابالی‌گری عارف‌نمایان صوفی، در کنار سایر فقها و علمای این عصر، با نگارش جوامع حدیثی به زبان عربی و فارسی روان و عوام‌فهم، شرح‌نویسی بر متون اصیل و کهن و ردیه‌نویسی، به ترویج شریعت واقعی و انتقال درست مفاهیم دینی برای مقابله با انحراف‌های فکری صوفیان پرداختند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of How the Shiite Scholars Dealt with the Ideological Deviations Made by the False Sufis during the Safavid Dynasty Era

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Zorrieh 1
  • zahra Abyar 2
1 Ph. D Student of Transcedentalism, Isfahan University and
2 Ph. D Student of Religion Study, Qom Adyan o - Mazaheb University, Instructor of Howzeh and University
چکیده [English]

A noteworthy event during the era of the Safavid Dynasty, is the tension between the false Sufis and the Shiite scholars, including the Muslim philosophers and hadith narrators. Through the descriptive-analytical method, the present paper examines the part played by Mulla Sadra and Allameh Majlesi, as the representative of two ideologies, in standing against the deviations made by the false Sufis. According to the findings of the research, it can be said that Mulla Sadra, as a philosopher and Arif, introducing the pure Irfan through correction of the Irfani concept, providing the heavenly knowledge on the one hand, and assuming the real leadership for the guidance of the people in the society on the other hand, along with  Allameh Majlesi, who, as a Faqih (jurisprudent) and hadith narrator, criticising the false Sufis’ deviation from the Sharia and remiss activities, with other Faqihs and scholars of his time, wrote some hadith collections in the fluent and simple Arabic and Persian, provided some explanation on the original and ancient religious texts and also provided some rejection letters on the said groups activities and beliefs, both attempted to promote the real Sharia and truly render the religious concepts for standing against the said Sufis ideological deviations

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shia
  • the Shiite Scientific Part
  • Sufis
  • Mulla Sadra
  • Allameh Majlesi

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة لطریقة تصدّی علماء الشیعة فی العهد الصفوی للانحرافات الفکریة للمتصوفة

چکیده [العربیة]

إحدی الوقائع التی تستحق التوقّف عندها و تأمّلها فی العصر الصفوی، التوتّر الذی حصل بین المتصوفة و علماء الشیعة بما فیهم الفلاسفة و الفقهاء و المحدّثین. یتناول البحث الحالی بأسلوب وصفی تحلیلی دور الفیلسوف صدر الدین الشیرازی و العلامة المجلسی بوصفهما ممثلین لمدرستین مختلفتین للتصدّی لانحرافات المتصوفة. و ممّا تشیر إلیه معطیات هذا البحث یمکن القول بأنّ صدر الدین الشیرازی کفیلسوف و عارف من خلال شرحه للعرفان الأصیل عبر تصحیح المفاهیم العرفانیة و تقدیم المعرفة الإلهیة، من جهة، و التعریف بالزعیم الحقیقی لغرض هدایة المجتمع، من جهة ثانیة، لعب دوراً فی هذا المجال. کما أنّ العلامة المجلسی کفقیه و محدّث، انتقد محاولات المتصوف للفرار من الشریعة و طرحها جانباً، و صنّف، إلی جانب سائر فقهاء و علماء عصره المجامیع الحدیثیة باللغة العربیة و بلغة فارسیة سهلة مفهومة، و قام بکتابة الشروح علی النصوص الأصلیة القدیمة و تدوین کتب الردود، فساهم بذلک فی نشر الشریعة الحقیقیة و الطرح الصحیح للمفاهیم الدینیة للتصدّی للانحرافات الفکریة للمتصوفة

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الشیعة
  • الدور العلمی للشیعة
  • المتصوفة
  • صدر الدین الشیرازی
  • العلامة المجلسی