دست یابی به تاریخ یقینی؛ بررسی مقایسه ای روش شناسی تاریخی سه متکلم تاریخی گرا (شیخ مفید، قاضی عبدالجبار معتزلی، ابن حزم اندلسی)

شناسنامه علمی شماره

نویسنده

استادیار گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

متکلمان مسلمان کوشیده­اند باورهای مذهبی خود را بر یقینیات استوار سازند. از سوی دیگر ظنی بودن بیشتر گزاره­های تاریخی ما را به این پرسش روبرو می­سازد که آیا متکلمان نمی­توانسته­اند هیچ یک از رویدادهای تاریخی را مبنای باورهای خود قرار دهند؟ در حالی که تأثیر پاره­ای رویدادهای تاریخی بر شکل­گیری یک باور مذهبی بر کسی پوشیده نیست. این مقاله می­کوشد با یک رویکرد مقایسه­ای روش سه تن از متلکمان جهان اسلامی یعنی شیخ مفید  (م413 ق) قاضی عبدالجبار (م415 ق) و ابن حزم اندلسی (م456 ق) را برای دست یافنن به آن دسته از گزاره­های یقینی تاریخی که بخشی از باورهای فکری آنها را تشکیل می­دهد مورد بررسی قرار دهد. چنین به نظر می‌رسد که آنان از جهت روش شناسی تاریخی برای دست‌یابی به تاریخ یقینی به هم نزدیک شده‌اند اما بر خلاف انتظار، اشکالاتی متوجه هر یک است که راه حل آنان را ناکارآمد می‌گذارد و این موضوع هم‌چنان برای گفت وگوی بیشتر و عمیق‌تر پیش روی تاریخ پژوهان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Achievement to Certainty History; a Comparative Study of the Historical Methodology of the Three Historic Theologians -Sheikh e- Mofid, Abdoljabbar Motazeli, Ibn e Hazm e- Andolusi

نویسنده [English]

  • Mohammadreza hedayatpanah
Assistant professor of history department, research Institute of Hawzah school and university
چکیده [English]

Muslim theologians have tried to make their religious beliefs be on the basis of certainties. On the other hand, the uncertainty of most of the historical propositions encounters us with this question whether the theologians were not able to make any of the historical events be on the basis of their religious beliefs, while the effect of some historical events on the development of a religious belief is not unknown to any one. Through a comparative approach, the article studies the method of the three theologians of Islamic world i.e., sheikh e Mofid, Abdoljabbar Motazeli, Ibn e- Hazm e- Andolusi to achieve those historical certainty propositions being considered as a part of their intellectual beliefs. It seems that they have gotten convergent to one another in terms of historical methodology to achieve certainty history; whereas, unexpectedly there exist some faults which make their solution be non efficient. This issue is already under the deeper consideration of history surveyors.