خلعت و کارکردهای آن در مناسبات دربار ناصرالدین‌شاه قاجار (1264-1313ق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

2 گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

10.22081/hiq.2024.69338.2397

چکیده

چکیده
بنیانگذاران حکومت قاجاریه به این اصل آگاه بودند که استمرار اقتدارشان علاوه بر قدرت نظامی، ارتباط نزدیکی با احیای سنن و رسوم گذشته دارد. اعطای خلعت نیز از رسوم دارای پیشینۀ تاریخی بلندمدت در ایران بود، به همین دلیل حاکمان قاجار در مناسبت‌های مختلف دربار تلاش می‌کردند، این مراسم هرچه باشکوه‌تر برگزار شود. پژوهش حاضر با هدف تحلیل کارکرد اعطای خلعت در تعاملات دربار ناصرالدین‌شاه قاجار 1264-1313 ق بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که بخشش خلعت در مناسبات دربار چه کارکردهایی داشت؟ این تحقیق با روش توصیفی – تحلیلی و استفاده از منابع تاریخی و اسناد به تحلیل این موضوع می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، اعطای خلعت دارای دو کارکرد مهم ابزاری بود. شاه با اعطای خلعت قدرت و مشروعیت خود را اعمال می‌کرد؛ در رویکرد مالی، اعطای خلعت با شرایط مختلف در مقابل پیشکش و خلعت‌بها، بخشی از کسری بودجه خزانه جبران می‌گردید. مقامات کشوری و نظامی نیز در جهت اهدافی مانند جلب طرفدار و کسب حیثیت از خلعت سود می‌بردند. در نتیجه با گذشت زمان و زیاده‌روی شاه در بخشش خلعت، کارکرد اولیۀ آن نیز تضعیف شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Khalat and its functions in the court relations of Naser al-Din Shah Qajar 1848- 1896 A.D

نویسندگان [English]

  • Syed Masood SyedBonakdar 1
  • Shahrzad Mohammadi Aeen 2
1 Associate Professor, Department of History, University of Isfahan
2 Faculty of Literature University of Isfahan
چکیده [English]

Abstract

The founders of the Qajar government were aware of the principle that the continuation of their authority , in addition to military power, is closely related to the revival of past customs and traditions. Giving the khalat was also a custom with a long history in Iran, For this reason, the Qajar rulers tried to celebrate this ceremony as magnificently as possible on various court occasions. The present research aims to analyze the function of the khalat in the relations of the court of Naser al-Din Shah Qajar 1848-1896 A.D, to answer the question, what functions did the giving of the khalat have in the relations of the court? This research analyzes this issue with a descriptive-analytical method and the use of historical sources and documents. Research shows that the granting of khalat had two important instrumental functions. The king exercised his power and legitimacy by granting the khalat; In the financial approach of granting khalat with different conditions in return for offering, a part of the treasury budget deficit was compensated. State and military officials also benefited from khalat for purposes such as attracting supporters and gaining prestige. As a result, with the passage of time and the king's excessiveness in giving away the khalat, its original function was also weakened.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: manners
  • khalat
  • the court
  • Qajar
  • Nasir al-Din Shah