بررسی انتقادی دیدگاه‌ها درباره رحلت حضرت معصومه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

نویسنده در بیناد دانشنامه هزاره کارشناس ارشد تاریخ اسلام، غزنی، افغانستان

10.22081/hiq.2023.57845.2050

چکیده

پاره‌ای از رویدادها، مانند زمان‌ تولد یا وفات بزرگان دین و چگونگی زندگی و از دنیا رفتن آنها، فاقد دقت کافی در منابع تاریخی هستند. به‌فراوانی دیده می‌شود که گاه برای یک حادثه، چندین تاریخ ذکر شده و یا درباره چگونگی رحلت، گاه از تعبیر وفات و گاه از تعبیر شهادت استفاده شده است. کوشش برای رسیدن به یک نتیجه روشن و قابل قبول‌تر، در این گونه موارد، ازآن‌رو دارای اهمیت است که این رویدادها دارای پیامدهای اجتماعی و آیینی است.
در این تحقیق، با بهره‌گیری از روش تاریخی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای متقدم، به بررسی انتقادی نوشته‌های معاصر در خصوص وفات حضرت معصومه پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش، نشان می‌دهد که مستندات ادعاهای نویسندگان معاصر در خصوص چگونگی رحلت آن بانو ، از اعتبار لازم برخوردار نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Examination of the Viewpoints concerning the Death of Hazrat Masoumeh (PBUH)

نویسنده [English]

  • Mohammad Hossein Fayyaz
MA in Islamic History, Ghazni, Afghanistan
چکیده [English]

Some events, such as the time of birth or departure of religious nobless and the way they lived and died, lack sufficient accuracy in the historical sources. It is often seen that  several dates are mentioned for the same incident, or the how of death, has sometimes been interpreted as departure and sometime as martyrdom. Achieving a clear and more acceptable result in such cases is important because these events have social and ritual consequences. Relying on the historical-analytical method of research and primary library sources, a critical review of contemporary writings regarding the departure of Hazrat Masoumeh (PBUH) has been done in this research. The findings of the research clarify that the documentation of the claims of contemporary writers regarding the how of that holiness' departure are not of the necessary credibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hazrat Masoumeh
  • Descendents of Imams
  • Qom
  • Saveh

عنوان مقاله [العربیة]

مراجعة نقدیة للآراء حول ارتحال السیدة فاطمة المعصومة

چکیده [العربیة]

إنّ بعض الأحداث المرتبطة بحیاة الشخصیات الدینیة المهمة، کتاریخ الولادة و الوفاة أو طریقة الحیاة والارتحال عن هذه الدنیا، تفتقد للدقة الکافیة فی المصادر التاریخیة. فنجد مثلاً بعض الحوادث التی تم ذکر عدّة تواریخ لها، أو مثلاً فیما یتعلق بارتحال شخصیة معینة یتم أحیاناً ذکر تعبیر وفاة وفی بعض الأحیان تعبیر استشهاد. ومحاولة التوصل إلى نتیجة واضحة و أکثر قبول فی مثل هذه الحالات، تعتبر أمراً مهماً و ضروریاً لما لهذه الحوادث من أهمیة اجتماعیة و دینیة. تتطرق هذه المقالة إلى مراجعة نقدیة و تحلیل للآثار و الکتابات المعاصرة التی تتحدث حول ارتحال السیدة فاطمة المعصومة، و ذلک من خلال الاستناد إلى المنهج التاریخی التحلیلی، و الاستعانة بمصادر المکتبات.






تشیر نتائج هذا البحث إلى أنّ وثائق ادعاءات الکتّاب المعاصرین فیما یتعلق بکیفیة ارتحال هذه المرأة العظیمة هی لیس بقدر من المصداقیة اللازمة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • السیدة المعصومة
  • أبناء الأئمة
  • قم
  • ساوه

مراجع

  • احمدی جلفایی، حمید، 1393، نجمه خاتون: شرح زندگانی مادر بزرگوارامام رضا و حضرت فاطمه معصومه، چاپ اول، قم، انتشارات زائر.
  • اسحاقی، سید حسین، 1386، مهتاب اهل‌بیت: سیری در زندگی کریمه اهل‌بیت، حضرت معصومه، چاپ اوّل، قم، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش‌های اسلامی.
  • امین، محسن، 1403ق، اعیان الشیعة، تحقیق: حسن امین، چاپ اوّل، بیروت، دار التعارف للمطبوعات.
  • امینی، محمدهادی، 1384، گوهر قم: زندگی‌نامه حضرت معصومه، ترجمه: مرتضی سیفی، چاپ اوّل، قم: انتشارات زائر.
  • تشیّد، علی‌اکبر، 1331، هدیة اسمعیل؛ قیام سادات علوی برای به‌ دست آوردن خلافت، چاپ اوّل، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
  • حرزالدین، محمد، 1371، مراقد المعارف، چاپ اوّل، قم، سعیدبن‌جبیر.
  • حمیدی، ابوالقاسم، 1386، عمه سادات؛ زندگی حضرت معصومهو تاریخ مختصر قم، چاپ اوّل، قم، مسجد مقدس جمکران.
  • حیدری ابهری، غلام‌رضا، 1379، نظرۀ إلی حیاة السیدة فاطمة المعصومة، چاپ اوّل، قم، انتشارات زائر.
  • رازی، سید مرتضی، 1330، بحر الأنساب، نسخه خطی در کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
  • زمانی‌نژاد، علی‌اکبر، 1384، شناخت‌نامه حضرت فاطمه معصومهو شهر قم، چاپ اوّل، قم، انتشارات زائر.
  • سید کباری، سید علیرضا، 1375، مسند فاطمه معصومه، چاپ اوّل، قم، زائر.
  • صدرایی خویی، علی، 1384، فاطمه معصومه و تاریخ و فرهنگ قم، چاپ اوّل، قم، انتشارات زائر.
  • صدوق، محمدبن‌علی، 1404ق، عیون اخبار الرضا، چاپ اوّل، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  • عاملی، سید جعفر مرتضی، 1403ق، الحیاة السیاسیة للإمام الرضا، چاپ دوم، قم، جماعة المدرّسین فی الحوزة العلمیة.
  • عبدی، علی اشرف، 1393، دُرّ عصمت، چاپ اوّل، قم، زائر.
  • فلاحی، صفر، 1395، هدیة معصومیة: اجمالی از زندگانی حضرت فاطمه معصومهو شرح روایات نقل‌شده توسط حضرت، چاپ اوّل، قم، آستانه مقدسه قم، انتشارات زائر.
  • قرشی، باقر شریف، بی‌تا، حیاة الامام موسی‌بن‌جعفر، دراسة وتحلیل، چاپ اوّل، بیروت، دار البلاغة.
  • قمی، حسن‌بن‌محمد، 1385، تاریخ قم، ترجمه: حسن‌بن‌علی، چاپ اوّل، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  • قمی، عباس، 1414ق، سفینة البحار، چاپ اوّل، قم، اسوه.
  • کاظمی، اقدس، 1384، قم دیار کریمه اهل‌بیت، چاپ اوّل، قم، سلسله.
  • کچوی قمی، 1320، التحفة الفاطمیة الموسویة، چاپ اوّل، قم، بی‌نا.
  • گروهی از پژوهشگران، 1383، خصائص السیدة فاطمة المعصومة، چاپ اوّل، المکتبة الحیدریة.
  • مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحار الأنوار، تحقیق: سید إبراهیم میانجی و محمدباقر بهبودی، چاپ سوم، بیروت، دار الاحیاء التراث.
  • محلاتی، ذبیح‌الله، 1370، ریاحین الشریعه در ترجمه بانوان دانشمند شیعه، چاپ اوّل، تهران، دار الکتب العلمیة.
  • محمدبیگی، الیاس، 1379، فروغی از کوثر: زندگی‌نامه حضرت معصومه، چاپ دوم، قم، زائر.
  • محمدبیگی، الیاس ، 1386، فروغی از کوثر: زندگی‌نامه حضرت فاطمه معصومه، چاپ هشتم، قم، زائر.
  • محمدی اشتهاردی، محمد، 1389، حضرت معصومهفاطمه دوم، چاپ اوّل، قم، اخلاق.
  • مدرسی طباطبائی، حسین، 1335، تربت پاکان، چاپ اوّل، قم، مهر قم.
  • ملک‌الکتاب شیرازی، محمدبن محمدرفیع، ۱۳۳۵ق، ریاض الأنساب ومجمع الأعقاب، چاپ اوّل، خطی، بمبئی، مؤلف.
  • منصوری، مهدی، 1380، حیات الست، چاپ اوّل، جیبی، قم، بی‌نا.
  • واعظ تبریزی، بیوک آقا، 1330، وسیلة المعصومیة، چاپ اوّل، تهران، بی‌نا.
  • وبگاه آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی، مرداد 1399، «مقام و منزلت حضرت فاطمه معصومه»، نشانی: ir
  • وبگاه ویکی فقه، مرداد 1399، «حضرت فاطمه معصومه»، نشانی: ir
  • یوسفی، یوسف‌علی، 1389، شهیده ولایت؛ فاطمه معصومه، چاپ اوّل، قم، کوثر غدیر.
  • یوسفی، یوسف‌علی ، 1396، شهیده غربت؛ فاطمه معصومه، چاپ هفتم، قم، کوثر غدیر

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار