نقش عقاید مذهبی در گزارش‌گری تاریخ مطالعه موردی: گزارش گرایش اولجایتو به تشیع در منابع تاریخی فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد تاریخ اسلام از دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی تهران

3 دانشگاه باقرالعلوم

10.22081/hiq.2022.64214.2269

چکیده

پس از حملۀ مغولان به ایران، مهم‌ترین تغییر فرهنگی در سران این حکومت، تغییر دین آنها از آیین شمنی مغولی به دین اسلام بود. در این میان تغییر مذهب غازان‌خان و اولجایتو از تسنن به تشیع نیز حادثه‌ای تأثیرگذار بود که نتایج فرهنگی، اجتماعی و سیاسی فراوانی را در پی داشت. گرایش به تشیع مغولان در زمان غازان آغاز شد و در زمان اولجایتو در ایران رسمیت یافت. اولجایتو پس از برگزیدن این مذهب، تلاش فراوانی در گسترش آن در جامعه و انجام برخی دستورات خاص دینی مرتبط با تشیع انجام داد. این تغییر مذهب و اقدامات بعدی در آثار برخی مورخان فارسی‌زبان به گونه‌های مختلفی گزارش شده است. سؤال اصلی این نوشتار این است که انگیزه‌ها و اعتقادات مورخان مذکور در چگونگی گزارش این وقایع چگونه بوده است؟ یافته‌ها نشان می‌دهد که گرایش‌های مذهبی مورخان در نحوۀ گزارش‌های این افراد تأثیر مستقیم داشته است. برخی از مورخان گزارش‌ها را به تفصیل ذکر کرده، برخی دیگر به اجمال و برخی دیگر از بیان آن صرف‌نظر کرده‌اند که به نظر می‌رسد نحوه گزارش بسیاری از آنها ناشی از عقاید مذهبی این مورخان بوده و این رویکردها تأثیر فراوانی در تشتت آراء مورخان معاصر و رهیافت دیدگاه مورخان اهل‌تسنن در مکتوبات آنها، به عنوان متن اصلی در تحلیل وقایع دوره تشیع اولجایتو گذاشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Religious belief in the Historiography The Report of Uljaytu's Conversion to Shiiism in the Persian Historical Sources

نویسندگان [English]

  • Mohammd Hossein Afrakhteh 1
  • Husayn Mohseni 2
  • najmeh Salehi 3
1 University of Tehran
2 M.A in the history of Islam from Shahid Beheshti University of Tehran
3 Bagger Oloom University
چکیده [English]

After the Mongol conquest of Iran, the most important cultural transmission among the rulers was the conversion from Shamanism to Islam. Meanwhile, the conversion of Ghazan and Uljaytu from Sunnite to Shiite was a influential event that caused many cultural, social and political consequences. After the conversion, Uljaytu ordered the Shiite rituals to be practiced and missionary activities to be performed. This conversion and its aftermath social changes have been reported in various methods in the Persian historical sources, This article by exerting the description method on the basisi of librarian sources aims to answer to this question that how the religious belief and the intentions of the above mentioned historians or the religious atmosphere influenced their historiography of these events. The findings show that the historians bias had a direct effect in their account of these events. Some historians reported these events in details, some reported them briefly and some neglected to report them. It seems that the manner of their accounting was under their religious bias and these approaches had a significant influence in the historical books today, which the Sunnite's approach has been considered as the main source in the study of Uljaytu's conversion to Shiism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mongols
  • Shiism
  • Uljaytu
  • Historigraphy
  • The Persian Historians