جستاری دررفتارشناسی متفاوت برخی از اصحاب امامیه با اهل‌بیت(ع) در چگونگی رفتار با مخالفان سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب، مطالعات تاریخ تشیع

10.22081/hiq.2023.74150

چکیده

یکی از مشکلات مهم امامان(ع) در عصر حضور، ظهور علویان تندرو و جدال و رقابت آنان با امامان شیعه بود؛ اختلافی که به انشعاب علویان به دو خاندان «حسنی» و «حسینی» و جدایی برخی از آنها از راه و رسم سیاسی و کلامی امامان شیعه(ع) و ظهور برخی فرقه‌های شیعی منجر شد. با وجود این، اختلاف در مواضع و اهداف سیاسی، تنها ویژه آن دسته از شیعیانی که به طور علنی راه خود را از امامان جدا و مخالفت علنی و عدم پذیرش امامت منصوص و مفترض‌الطاعه بودن آنها را اظهار کردند، نبود؛ بلکه در میان اصحاب خاص امامان و کسانی که در فرهنگ تشیع هیچ جریان خاص فرقه‌ای به نام آنان ثبت نشده نیز شواهدی بر اختلاف روش و منش سیاسی آنها با امامان در زمینه چگونگی رفتار با مخالفان سیاسی وجود دارد. نوشته پیش رو، با استناد به منابع تاریخی و رجالی و حدیثی، کوشیده است بر پایه ارائه مصادیقی از اختلاف روش و منش اصحاب شاخص امامان(ع)، به تبیین چرایی و چگونگی این تفاوت مواضع آنها با ائمه(ع) بپردازد و تأثیر آن را در تحلیل دانشوران شیعی از راه و رسم امامان(ع) نشان دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study on the Different conduct of some of the Companions of the Imamiyah and Ahl al-Bayt (AS) in the Way They Dealt with the Political Opponents

نویسنده [English]

  • Ali Aghanoori
Associate professor of history of Shi’ism, University of Religions and Denominations
چکیده [English]

One of the important problems of Imams (PBUT) in the era of presence was the emergence of radical Alawites and their struggle and competition with Shiite Imams. A disagreement that led to the division of Alawites into two families, "Hassani" and "Hosseini", and the separation of some of them from the political and theological traditions of the Shiite Imams (PBUT) as well as the emergence of some Shiite sects. Nonetheless, the disagreement in the political positions and objectives was not only specific to those Shiites who openly opposed and separated their ways from Imams and did not accept the mandated Imamate. Moreover, among the special companions of Imams and those whose names have not been recorded in any particular trend of conduct, there is evidence of the difference in their political dealing with the political opponents from those of Imams. The following article, relying on the historical, religious and hadith sources and providing the examples of the differences in the conduct of the leading companions of Imams (PBUT), has tried to explain the why and how of this difference and to show its effect on the Shia scholars’ analysis of the conducts of Imams (PBUT).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ahl al-Bayt (PBUT)
  • Companions of the Imams (PBUT)
  • political conduct of Shiites
  • history of Shiism
  • presence era

عنوان مقاله [العربیة]

بحثٌ حول سلوکیّات بعض أصحاب الأئمّة المتفاوتة مع سلوکیّات أهل البیت(ع)فی کیفیّة التعامل مع مخالفیهم السیاسیّین

چکیده [العربیة]

إنّ إحدى المشاکل المهمّة التی کان الأئمّة(ع)یعانون منها فی عصر الحضور هی مشکلة ظهور علویّین متطرّفین ومزایداتهم ومجادلاتهم مع أئمّة الشیعة، حتّى آل اختلافهم إلى حصول الانقسام بین العلویّین إلى عائلتَین هما (الحسنی) و (الحسینی)، وابتعاد بعضهم عن ما اشتهر من سیرة أئمّة الشیعة(ع) فی السیاسة والکلام، ممّا أدّى إلى ظهور بعض الفرق الشیعیّة.
ولم یقتصر الاختلاف فی المواقف والأهداف السیاسیّة على تلک المجموعة من الشیعة الذین اختاروا طریقاً مختلفاً عن طریق الأئمّة وأظهروا مخالفتهم العلنیّة ورفضهم للإمامة المنصوصة ومفترضة الطاعة، بل إنّه امتدّ حتّى وصل إلى أوساط خواصّ أصحاب الأئمّة ومَن لم یسجّل تاریخ الثقافة الشیعیّة أیّ تیّارٍ خاصّ أو فرقةٍ باسمهم، الأمر الذی تدلّ علیه بعض الشواهد الدالّة على اختلاف أُسلوب هؤلاء ومنهجهم السیاسی فی کیفیّة التعامل مع مخالفیهم السیاسیّین مع ما کان علیه أُسلوب الأئمّة ومنهجهم فی ذلک المجال.
والمقالة الحالیّة تسعى استناداً إلى المصادر التاریخیّة والرجالیّة والحدیثیّة إلى تأشیر مصادیق لاختلاف أُسلوب ومنهج عددٍ من أصحاب الأئمّة(ع) البارزین مع أسالیب الأئمّة(ع)، لتقوم من ثمّ ببیان تأثیر ذلک على تحالیل علماء الشیعة لطریقة الأئمّة(ع).

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • أهل البیت(ع)
  • أصحاب الأئمّة(ع)
  • السلوک السیاسی للشیعة
  • تاریخ التشیّع
  • عصر الحضور