اعتبارسنجی گزارش‌هایی از مقتل الحسین در الإرشاد بر پایه معیارهای تاریخ‌نگاری شیخ مفید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف دانشگاه آیت‌الله بروجردی

2 دانش‌آموخته دکترای تاریخ اسلام، دانشگاه باقرالعلوم(ع)

10.22081/hiq.2023.74144

چکیده

شیخ مفید (۴۱۳ق)، از بزرگ‌ترین علمای عقل‌گرای شیعه در اوج اقتدار آل‌بویه (۳۲۰ـ۴۴۷ق)، در علوم مختلفی از جمله تاریخ، کتاب‌هایی تألیف کرده است. الإرشاد، کتاب معروف و معتبر او در مورد ائمه‌ اطهار(ع) است که بخشی از آن، به قیام امام حسین(ع) اختصاص داده شده است. نوع نگارش و روش شیخ مفید در این کتاب، تابع معیارهایی همچون: توجه به عقل‌گرایی، واقع‌گرایی، پرهیز از غلو و دوری جستن از مظلوم‌نمایی است. مقاله پیش رو، کاربست این معیارها را در مقتل الحسین(ع) در الإرشاد بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته است که شیخ مفید بر پایه معیارهای خود، پاره‌ای از گزارش‌های مشهور تاریخی در باره مقتل الحسین(ع) را هر چند از سوی شیخ صدوق نقل شده باشد، کنار گذاشته است؛ ولی با وجود این، گاه به این معیارها پایبند نبوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Validation of the Reports on al-Hussein's martjdom in al-Irshad based on the historiographical criteria of Sheikh e-Mofid

نویسندگان [English]

  • Reza Ramazani 1
  • Ebrahim Salehi Hajiabadi 2
1 Assistant professor of Islamic studies, Ayatollah Borujerdi University
2 Ph. D. student of History of Islam, Baqir al- Olum University
چکیده [English]

Sheikh e- Mufid (413 A. H), one of the greatest Shia rationalist scholars in time of Buyids (320-447 A. H), has compiled some books on various sciences including history. Al-Irshad is one of his famous and reliable books regarding the infallible Imams (PBUT), part of which is devoted to the uprising of Imam Hussain (PBUH). The style of writing in this book is on the basis of some criteria such as: considering rationalism, realism, avoiding exaggeration and pretending as oppressed. The following article studies the application of these criteria on the martjdom of Imam Hussein (PBUH) in al-Irshad and it has concluded that Sheikh e- Mofid has left aside some of the famous historical reports about this issue based on his own criteria, and sometimes it has not adhered to these standards

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sheikh e- Mofid
  • Alershad
  • martjdom of Imam Hossein (PBUH)
  • Islamic historiography
  • historical criticism

عنوان مقاله [العربیة]

تقییم تقاریر عن مقتل الحسین فی الإرشاد وفقاً لمعاییر الشیخ المفید فی تدوین التاریخ

چکیده [العربیة]

یُعدّ الشیخ المفید (ت 413 هـ ) من أکابر علماء الشیعة ذوی الاتّجاه العقلانی، وقد ألّف العدید من الکتب فی فترة قمّة اقتدار آل بویه (320 ـ 447 هـ ) فی العلوم المختلفة التی کان التاریخ من جملتها.

وکتاب الإرشاد هو أحد کتبه المعروفة والمعتبرة، ألّفه حول الأئمّة الأطهار(ع) وخصّص قسماً منه لثورة الإمام الحسین(ع)، واتّبع فی تألیفه منهجاً التزم فیه بعددٍ من المعاییر، منها: التزامه بالمسلک العقلانی والواقعیّة وتجنّب الغلوّ والابتعاد عن التظاهر بالمظلومیّة.

والمقالة الحالیّة معنیّة بالبحث فی تطبیق هذه المعاییر على مقتل الحسین(ع) کما ورد فی کتاب الإرشاد. والنتیجة التی تصل المقالة إلیها هی أنّ الشیخ المفید والتزاماً منه بهذه المعاییر قد نحّى جانباً عدداً من التقاریر التاریخیّة المشهورة حول مقتل الحسین(ع)ولم یذکرها رغم کونها منقولة عن الشیخ الصدوق. ولکنّه مع ذلک لم یکن ملتزماً بهذه المعاییر أحیاناً.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الشیخ المفید
  • الإرشاد
  • مقتل الحسین(ع)
  • تدوین التاریخ الإسلامی
  • النقد التاریخی

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار