سیره فقیه‌مدار امام سجاد(ع) مطالعه موردی: تبیین تقیّه در مواجهه با قیام حَرّه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ اسلام، گروه تاریخ، دانشگاه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور تهران (نویسنده مسئول)

2 دکترای تخصصی تاریخ اسلام، دانشیار گروه فرهنگ و تمدن اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه تهران

3 کارشناسی ارشد، رشته تاریخ تشیع، دانشگاه پیام نور تهران

4 کارشناسی ارشد دانشگاه معارف قم

10.22081/hiq.2022.73487

چکیده

تقیّه، به معنای پرهیز از افتادن به دام خطر و مهلکه، از مهم‌ترین عوامل حفظ مکتب تشیع در طول تاریخ است. پس از واقعه­ کربلا و شهادت امام حسین(ع)، امام سجاد(ع) (امامت: 61ـ95ق) به‌ناچار رویه­ تقیّه را به‌عنوان بهترین روش سیاسی در پیش گرفت. امامان بعدی شیعه نیز با بهره‌گیری از این روش برای حفظ امامت و هویت تشیع، آن را به‌کار گرفتند. حوادث و فتنه­هایی که در این برهه از تاریخ امامت رخ نمود، از پیچیده­ترین و خطرناک­ترین بحران­هایی بود که هرکدام موضوع اتخاذ مواضعی هوشمندانه را می­طلبید و هر اشتباهی می­توانست تداوم امامت و بازسازی جامعه شیعه را که امام سجاد(ع) در پی آن بود، با خطرات بزرگی مواجه کند.این پژوهش، در پی پاسخ به این مسئله است که امام سجاد(ع) با روش تقیّه چگونه توانست در یکی از این مقاطع بحرانی، یعنی واقعه حرّه، خود و جامعه شیعه را به سلامت برهاند؟ یافته‌های پژوهش، نشانگر آن است که امام سجاد(ع) با چشم‌پوشی مقطعی از مظالم امویان، مانع از آن شدند تا دشمنی دیگر، همچون آل‌زبیر بر اهل‌بیت(ع) و شیعیان مسلط گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Discourse of Time and Political-Social Conduct of Imam Sajad (PBUH) on Precautionary Concealment Case study: Clarification of Precautionary Concealment in Dealing with Harrah Uprising

نویسندگان [English]

  • Marzieh Barzan 1
  • Azghar Quedan 2
  • Maryam Gholami 3
  • Saeed Hallaji Mofrad 4
1 Ph. D student of history of Islam, Social science faculty of Tehran Payam e- Noor University
2 Ph. D in history of Islam, Associate professor in the Islamic history and science department, theology faculty of Tehran university
3 M.A in history of Shi’ism, Tehran Payam e-Noor university
4 M.A. Qom Maaref University
چکیده [English]

Precautionary concealment, being interpreted as avoiding from falling into the trap of hazard and disaster, has been considered as one of the most important elements of safeguarding the Shiite school throughout the history. After the tragic incident of Karbala and the martyrdom of Imam Hossein (PBUH), Imam Sajad (95-61 A.H) took the strategy of Precautionary concealment as the best policy. Moreover, the next Shiite Imams also relied on this method to safeguard Imamate and the identity of Shi’ism. The events and seditions occurred during this period being considered as the most complicated and tragic crises, and each of which was in need of an intelligent stances, so that any faults could face the continuity of Imamate and the reconstruction of the Shiite community, that Imam Sajad (PBUH) was looking for, with great dangers. This research seeks to answer the question on how Imam Sajad took this strategy to protect himself and the Shiite community in these critical situations. The findings of research indicate that Imam Sajad (PBUH) disregarded the cruelties of Umayyads and stopped the domination of another enemy, such as Al e-Zobair on Shiites and Prophet’s Family.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Sajad (PBUH)
  • Precautionary concealment
  • event of Harrah
  • history of Shiism
  • Umayyads

عنوان مقاله [العربیة]

الخطاب المعاصر و السیرة السیاسیة، الاجتماعیة للإمام السجاد(ع) دراسة: تبیین التقیة فی مواجهة واقعة الحرّة

چکیده [العربیة]

التقیّة هی بمعنى تجنب الوقوع فی الخطر و التهلکة، و تعتبر من أهم العوامل التی أدت الى حفظ التشیع على طول التاریخ. و قد اعتمد الإمام السجاد(ع) على التقیة، بعنوان أفضل أسلوبٍ سیاسی، بعد واقعة کربلاء و شهادة الإمام الحسین(ع)، کما أنّ أئمة الشیعة علیهم السلام من بعده اتبعوا هذا الأسلوب، بهدف الحفاظ على الإمامة و هویة التشیع.تعتبر الفتن التی حصلت فی تلک الحقبة من تاریخ الإمامة، من أخطر و أعقد الحوادث التی تتطلب مزیداً من الوعی و الحکمة، فأی خطأ کان من الممکن أن یؤدی إلى الحؤول دون استمرار خط الإمامة، أو إعادة بناء المجتمع الشیعی الذی طمح إلیه الإمام السجاد(ع).فی هذه المقالة، نستعرض الإجابة على السؤال التالی: کیف استطاع الإمام السجاد(ع) من خلال التقیة أن یعبر تلک الحوادث الخطرة، کواقعة الحرة، و أن یوصل المجتمع الشیعی إلى بر الأمان؟ تشیر نتائج هذه المقالة، إلى أنّ تغاضی الإمام السجاد(ع) عن ظلم الأمویین، أدى إلى منع عدوٍ آخر من السیطرة على الشیعة، و المقصود بذلک آل الزبیر.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الإمام السجاد
  • التقیّة
  • واقعة الحرّة
  • تاریخ التشیع
  • الأمویین