بررسی تطبیقی جایگاه علمی و اجتماعی و وضعیت فکری اصحاب ایرانی و عراقی امام حسن عسکری(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سطح چهار رشته تاریخ اهل‌بیت(ع)، استاد و پژوهشگر جامعة الزهراء، قم

10.22081/hiq.2022.73184

چکیده

واکاوی منابع رجالی متقدم، بیانگر نقش برجسته اصحاب ایرانی و عراقی امام حسن عسکری(ع) در تبیین، تدوین و تداوم اندیشه امامیه است. در این پژوهش، جایگاه علمی، اجتماعی و وضعیت فکری و اعتقادی اصحاب ایرانی و عراقی امام عسکری(ع) با استفاده از روش وصفی ـ تحلیلی و به شیوه تطبیقی بررسی شده است. برای این منظور، پس از شناسایی ملیت اصحاب و ارائه آماری از تعداد آنها، جایگاه علمی، تألیفات، جایگاه اجتماعی و وضعیت فکری و اعتقادی اصحاب آن حضرت بیان شده است. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که از لحاظ کمّی، هرچند تعداد اصحاب ایرانی کمتر بوده، اما آثار علمی آنها بیشتر بوده و فراوانی نگارش کتب مربوط به مباحث فقهی، کلامی و ردیه‌نگاری توسط آنها، بیانگر اهتمام اصحاب ایرانی در حفظ مبانی اعتقادی شیعیان و انتقال صحیح آموزه‌های شرعی است. در زمینه فکری و اعتقادی نیز در اثر تلاش مشایخ شیعه ایرانی و مبارزه با نفوذ جریان‌های انحرافی و غالیانه، افراد کمتری از اصحاب ایرانی دچار انحراف شده‌اند. همچنین، به نظر می‌رسد، تعداد زیادتر وکلای ایرانی و کسانی که موفق به رؤیت امام زمان(ع) شدند، نسبت به اصحاب عراقی، به دلیل ضرورت این امر و به جهت دوری از امام(ع) و عدم دسترسی به آن حضرت بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative study on the Scientific- Social Position and the intellectual status of the Iranian and Iraqi companions of Imam Hassan Askari (A.S)

نویسنده [English]

  • Fatima Karmi
Level four of Ahl al-Bayt history; Professor and researcher at Al-Zahra University, Qom
چکیده [English]

The analysis of primary religious sources displays the outstanding role of Iranian and Iraqi companions of Imam Hasan Askari (A.S) in explaining, compiling and perpetuating the thoughts of Imamieh. In this research, the scientific, social, intellectual and religious status of the Iranian and Iraqi companions of Imam Askari (A.S) has been comparatively investigated relying on the descriptive-analytical method. For this purpose, after identifying the nationality of the Companions and providing statistics on their number, their scientific position, their compilations, their social status. Moreover, the intellectual and religious status of the Companions of that Holiness have been stated. The studies clarify that in terms of quantity, although the number of Iranian Companions was less, but their scientific works were more and the frequency of books related to the jurisprudence, theology and refutation written by them, shows the efforts of Iranian Companions in preserving the fundamentals of Shia beliefs and the correct transmission of religious instructions. In regard with the thought and belief, fewer Iranian Companions have deviated as a result of the efforts of Iranian Shiite sheikhs and the fight against the influence of deviant and exaggerated currents. Moreover, it seems that the greater number of Iranian lawyers and those who managed to see Imam Zaman (PBUH) compared to the Iraqi Companions, was due to the necessity of this matter and staying away from Imam and lack of access to him

کلیدواژه‌ها [English]

  • Companions
  • Imam Hasan Askari (A.S)
  • narrators
  • Iran
  • Iraq

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل تطبیقی للمکانة العلمیّة و الإجتماعیة و الوضع الفکری لأصحاب الإمام الحسن العسکری(ع) من الإیرانیین و العراقیین

چکیده [العربیة]

فی قراءة تحلیلیّة للمصادر الرجالیة المتقدمة، نجد أنّ لأصحاب الإمام الحسن العسکری(ع) من الإیرانیین و العراقیین الدور الأکبر فی تبیین و کتابة و استمراریة عقائد الإمامیّة. یسعى هذا البحث إلى توضیح المکانة العلمیة و الإجتماعیة لأصحاب الإمام العسکری(ع) من الإیرانیین و العراقیین، بالإضافة الى أوضاعهم الفکریة و العقائدیة، و ذلک من خلال الاستناد على المنهج الوصفی التحلیلی و التطبیقی. فبعد التعرف على جنسیة الأصحاب بالتفکیک، تم تبیین مؤلفات هؤلاء، مکانتهم العلمیّة، الاجتماعیة، و العقائدیة. تثبت التقاریر الموجودة أنّه على رغم من أنّ عدد الإیرانیین هو أقل إلا أنّ آثارهم العلمیة کانت أکثر، فالکتب المرتبطة بالأمور الفقهیة و الکلامیة التی قاموا بتألیفها کثیرةٌ و فی ذلک دلالةٌ على اهتمام الأصحاب الإیرانیین بحفظ مبانی عقائد التشیع، و نقل التعالیم الشرعیة الصحیحة. أما فیما یتعلق بالأرضیة الفکریة و العقائدیة نجد أنّ الأصحاب الإیرانیّین کانوا أقل تأثراً بتیارات الغلو و الانحراف، بالإضافة الى أنّ العدد الأکبر من الوکلاء الذین حظوا برؤیة الإمام المهدی(عج) هم من الإیرانیین.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأصحاب
  • الإمام الحسن العسکری7
  • الرواة
  • إیران
  • العراق