رویکرد روزنامه اختر (1292ـ1314ق) به دین با تکیه بر ایده اتحاد اسلامی (پان‌اسلامیسم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تاریخ ایران اسلامی، گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، نویسنده مسئول

2 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

10.22081/hiq.2022.72779

چکیده

در آغاز دوره قاجاریه (1210ـ1344ق)، مجتهدان ضمن تثبیت نفوذ خود، نقش دین را در تحولات جامعه ملموس‌تر از پیش کردند. در دوره ناصری (1245ـ1312ق)، کانون‌هایی از منوّرالفکران (روشنفکران) ایرانی در خارج از ایران شکل گرفت. آنها سعی داشتند با نشر اطلاعاتی در خصوص تحولات اروپا و عثمانی، زمینه بیداری ایرانیان را فراهم نمایند. روزنامه اختر که توسط برخی از تحول‌خواهان ایرانی در استانبول تأسیس شد، نمونه‌ای از این کانون‌هاست که در چارچوب سیاست اتحاد اسلامی و با هدف پیشگیری از دست‌اندازی‌های اروپایی‌ها و روس‌ها به سرزمین‌های اسلامی، می‌کوشید افکار نو را در پوشش باورهای دینی ارائه دهد. پژوهش حاضر، با بهره‌گیری از روش وصفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای، در پی پاسخ به این سؤال است که روزنامه اختر انگاره اتحاد اسلامی را دارای چه فوایدی می‌دانست؟ و موانع آن را چگونه ترسیم می‌کرد؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Approach of Akhtar Newspaper (1292-1314) towards the Religion Based on the Idea of Islamic Unity (Pan Islamism)

نویسندگان [English]

  • darush gholami 1
  • Morteza Dehqannejad 2
  • Ali Akbar Jafari 3
1 Ph. D in the history of Islamic Iran, university of Isfahan
2 Professor of History, university of Isfahan
3 Associate professor of History, university of Isfahan
چکیده [English]

At the beginning of Qajar era (1210-1344), the religious authorities revealed the role of religion in the development of society more salient than the past and stabilized their authority as well. In Naseri era (1245-1312), the centers of illuminated Iranian out of Iran were developed. They endeavored to provide the ground for the vigilantism of Iranians through the propagation of data related to the development of Europe and Othmani. Akhtar newspaper developed by some of the Iranian reformists in Istanbul, is considered as a sample of these centers within the framework of Islamic unity aiming for the prevention of violation by the Europeans and the Russians to the Islamic lands in order to present the modern thoughts via the religious beliefs. The present research, taking advantage of the descriptive-analytical method as well as the library sources, is going to answer the question on the advantages of Islamic unity considered by this paper as well as the way of illustration of its obstacles

کلیدواژه‌ها [English]

  • Akhtar paper
  • Islamic unity
  • Qajar era
  • Iranian illumination
  • European exploitation

عنوان مقاله [العربیة]

منهج صحیفة أختر الدینی بالاستناد الى فکرة الإتحاد الإسلامی 1292ـ1314ق

چکیده [العربیة]

قام المجتهدون بدایة الحقبة القاجاریة 1210ـ1344ق، بتعزیز نفوذهم و جعل دور الدین ملموساً أکثر فی التغییرات الحاصلة فی المجتمع. و قد تم تشکیل بعض التجمعات للمثقفین الإیرانیّین خارج إیران خلال الحقبة الناصریّة 1245ـ1312ق، الذین سعوا الى نشر المعلومات حول التطورات الطارئة على أروروبا والإمبراطوریّة العثمانیة. بالإضافة الى ذلک أسس عدد من الإصلاحیین الإیرانیین فی إسطنبول صحیفة "أختر" بهدف عرض أفکار جدیدة تحت غطاء المعتقدات الدینیة. و قد أدت الخلافات الحاصلة مع الدول الأوروبیة و بالخصوص مع الروس، إلى تبنی سیاسة الاتحاد الإسلامی بین السیاسیّین و المفکرین المسلمین. و فی ظل تلک الظروف سعت صحیفة أختر للترویج لسیاسة الوحدة الإسلامیة بغیة منع الاعتداءات الأوروبیة على الأراضی الإسلامیّة.


تسعی هذه المقالة للحدیث حول نظریة الإتحاد الإسلامی و ذلک من خلال المنهج الوصفی التحلیلی،و بالاستناد إلى مضمون جریدة أختر، و بالإضافة إلى الإجابة عن السؤال التالی: ما هی الفوائد الناتجة عن فکرة الاتحاد الإسلامی من وجهة نظر صحیفة أختر؟

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • صحیفة أختر
  • الإتحاد الإسلامی
  • العصر القاجاری
  • الإصلاحیون الإیرانیون
  • الاحتلال الأوروبی

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار