درآمدی بر رویکرد سیاسی ـ مذهبی معتز عباسی (ح 252ـ255 ق) در برابر امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته حوزه علمیه قم و دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه مذاهب اسلامی تهران

2 استاد تاریخ اسلام دانشگاه آزاد، واحد تهران مرکز، تهران

چکیده

معتز عباسی (ح 252ـ255ق)، در شرایطی به خلافت رسید که درگیری­های دربار، اوضاع را آشفته کرده بود. به پیروی از نگاه کلی عباسیان، امامیه نیز در سامرا و به پیشوایی امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع)، از نظرِ دربار جریانی مخالف به شمار می­رفت. معتز، ضمن بازگرداندن حکومت به خاندان متوکل، به سنّت­های پدرش در فرمانروایی بازگشت؛ اما روزگار او، زمانه شورش‌های مخالفان و از جمله امامیه بود. این پژوهش، در پاسخ به این پرسش که «معتز چه رویکرد سیاسی ـ مذهبی در برابر امامیه اتخاذ کرد؟»، بر اساس توصیف و تحلیل داده­های تاریخی، به این نتیجه رسیده است که او تحت تاثیر مادر، برادر و استادانش، خلافت را اداره می­کرد و از نظر سیاسی، امامیه را حزبی مخالف می­دانست و از نظر مذهبی نیز تحت تأثیر جریان اهل حدیث، امامیه را فرقه­ای منحرف می­شمرد؛ به‌ویژه انتشار خبر نزدیک شدن تولد مهدی(ع) از سوی پیشگویان دربار، به عنوان پایان‌بخش خلافت عباسی، به واکنش‌های دربار سرعت بخشید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Introduction to the Political- Religious Approach of Mo’tazz Abbasi (252-255 A. H) against the Imamiah

نویسندگان [English]

  • Ahmad Fallahzadeh 1
  • Mohammad Sepehri 2
1 Graduated from Qom Seminary School, Ph. D in History of Islam, Tehran Islamic Religions University
2 Professor of History, Islamic Azad University of Tehran
چکیده [English]

Mo’tazz Abbasi rose to power when the disputes in the court had made the conditions chaotic. Following the general view of Abbasids, the shiahs in Samarra led by Imam Hadi and Imam Hassan (PBUT) were also considered an opponent trend in view of the court. Restoring the government to Motevakel dynasty, Mo’tazz referred to his father’s traditions concerning the sovereignty affairs. However, he was in time of the riots of the opponent including the Twelvers. Looking for the answer to the question on what political religious approaches taken by Mo’tazz in dealing with the Twelvers and relying on the descriptive- analytical method of research, this research has concluded that Mo’tazz managed his caliphate under the influence of his mother, brother as well as his instructors. He politically considered the Twelvers as an opponent party and under the influence of the scholars of hadith, he religiously considered them as a strayed sect. Particularly, the issue of the news on Imam Mahdi’s birth by the prophesiers of the court as the terminating of Abbasid caliphate accelerated the court’s reactions

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hadi (PBUH)
  • Imam Hassan Askari (PBUH)
  • Abbasid caliphate
  • Mo’tazz Abbasi
  • Scholars of Hadith

عنوان مقاله [العربیة]

مقدمة حول الاتجاه السیاسی المذهبی للمعتز العباسی فی مقابل الإمامیّة (ح 252ـ255ق)

چکیده [العربیة]

استلم المعتز العباسی (ح 252ـ255ق) الخلافة فی وقتٍ أدّت فیه الصراعات القائمة الى توتر و اضطراب فی الأوضاع. بناءًا على نظریة العباسیّین، فإنّ أتباع الإمامیّة بقیادة الإمامین الهادی و العسکری (علیهما السلام) فی سامراء، یشکلون التیار المخالف لهم. و بعد إعادة سلطة الحکم الى أسرة المتوکل، رجع المعتز فی الى تقالید والده فی الحکم، و قد ساد زمان حکمه اعتراضات المخالفین و من ضمنهم الإمامیة. تهدف هذه المقالة الى الإجابة حول التساؤل التالی: "ما هو الاتجاه السیاسی المذهبی الذی اتبعه المعتز فی مواجهة الإمامیة؟"، بناءًا على المنهج الوصفی و التحلیلی یمکن الاستنتاج بأنّ المعتز کان متأثراً فی إدارة حکمه بوالدته، إخوته، و أساتذته، و من الناحیة السیاسیّة کان یعتبر الإمامیّة حزباً مخالفاً له. کما أنه کان من الناحیة المذهبیّة متأثراً بتیار أهل الحدیث، مع اعتقاده بأنّ الإمامیة فرقةً منحرفة، و على الخصوص بعد انتشار الأنباء حول ولادة الإمام المهدی (ع) من قبل منجمی البلاط، و التی کانت تعنی نهایة الخلافة العباسیّة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الإمام الهادی (ع)
  • الإمام الحسن العسکری (ع)
  • الخلافة العباسیة
  • المعتز العباسی
  • أهل الحدیث

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار