آسیب‌شناسی تشکیل خانواده حدیثی در مطالعات تاریخی با تأکید بر اخبار مطلاق بودن امام حسن(,ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم

چکیده

یکی از راه‌های شناخت قطعیت و یا چگونگی صدور روایات، تشکیل خانواده حدیثی پیرامون آن و سنجش روایت در پرتو آن است. این روش که بیشتر در علم حدیث از آن بهره برده می‌شود، می‌تواند در نفی و اثبات وجود یک گزارش تاریخی، برای مورخان و سیره‌نگاران هم کاربرد داشته باشد. به نظر می‌رسد، پذیرش اخبار مطلاق بودن امام حسن(ع) در منابع اسلامی، ریشه در همین امر، یعنی تشکیل خانواده حدیثی داشته است. نوشتار پیش رو، با آسیب‌شناسی این شیوه و با استناد به متون کهن و روش وصفی و تحلیلی، در پی پاسخ به چرایی پذیرش اخبار مطلاق بودن امام حسن(ع) از سوی برخی اندیشمندان اسلامی، به‌ویژه امامیه است. یافته‌های این پژوهش، نشان می‌دهد که تشکیل خانواده حدیثی، ناتوان از تشخیص گزارش‌های جعلی هدفمند است و این آسیب، در اخبار مطلاق بودن امام حسن(ع) به چشم می‌خورد؛ به این معنا که جاعلان، با اخبار متنوع و متعدد پیرامون طلاق‌های امام حسن(ع)، این گزارشِ غیرقابل اعتماد را صحیح و موجّه جلوه داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Pathology of Development of Hadith Family in the Historical Studies with the Emphasis on Repeated Divorce Performed by Imam Hassan (PBUH)

نویسنده [English]

  • Hossien moradi nasab
Professor of History, Hozeh Institution and Qom University
چکیده [English]

One of ways of identifying the absoluteness or the way of issuing narrations is the development of hadith family and the validation of narrations through which. The science of hadith mostly takes advantage of this method and it can be appropriate for the denial and approval of the existence of a historical report by the historians and biographers as well.
It seems that the report of repeated divorces performed by Imam Hassan (PBUH) in the Islamic sources is originated from the development of hadith family. Through the pathology of this method by referring to the ancient texts and taking advantage of the descriptive-analytical method of research, the present writing is to answer the why of accepting the report of repeated divorces performed by that holiness by some of the Islamic scholars particularly the Twelvers. The findings of this research illuminate that hadith family is not capable of identifying the intentionally fake reports and this disadvantage is observed in the reports of repeated divorces performed by Imam Hassan (PBUH); so that the fabricators have declared this unreliable report factual and justifiable through the various and numerous reports regarding this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hassan (PBUH)
  • hadith family
  • unity between history and hadith
  • the way of criticizing the historical propositions
  • fabrication of hadith

عنوان مقاله [العربیة]

باثولوجیا تشکیل أسرة الحدیث فی الدراسات التاریخیة مع الحدیث عن الأخبار الواصفة الإمام الحسن (ع) بأنه کان مطلاقاً

چکیده [العربیة]

إحدی طرق معرفة القطع و کیفیة صدور الروایات، هی تشکیل أسرة الحدیث و تقییم الروایات المرتبطه بها. و یمکن لهذا الأسلوب المستخدم فی علم الحدیث أن یعتمده المؤرخون، فی نفی أو إثبات تقریر تاریخی معیّن. و بناءًا علیه، فإنّ قبول الأخبار الواردة فی المنابع الإسلامیة، الواصفة الإمام الحسن (ع) بأنه مطلاقاً، یرجع فی أصله إلى هذا الأمر، أی تشکیل أسرة الحدیث. تجیب هذه المقالة حول التساؤلات المرتبطة بباثولوجیا هذا الأسلوب، و هل بالإمکان القبول بالأخبار المحاکیة عن أن الإمام الحسن (ع) کان رجلاً مطلاقاً و على الخصوص من قبل الإمامیة، و ذلک من خلال الإستناد إلى النصوص القدیمة، و الاعتماد على المنهج الوصفی التحلیلی.
تشیر نتائج هذا البحث إلى أنّه لا یمکن تحدید التقاریر المزیّفة و الجعلیّة من خلال تشکیل أسرة الحدیث ، و هذا یعتبر من المساوىء، و نلحظ ذلک فی الأخبار الواردة حول الإمام الحسن (ع) الذاکرة بأنه کثیر الطلاق، و هذا یعنی أنّ جاعلی الحدیث قد اعتمدوا على أخبار متنوعة و متعددة لوصف الإمام (ع) بالمطلاق، و قاموا بتبریر و إثبات التقاریر الخاطئة و غیر الموثوقة

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الإمام الحسن (ع)
  • أسرة الحدیث
  • ترابط التاریخ و الحدیث
  • أسلوب نقد التقاریر التاریخیة
  • جعل الحدیث

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار