مظاهر تمدنی عهد ادریسیان و ریشه‌های فرهنگی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو گروه معارف اسلامی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران

2 استاد گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد، نجف‌آباد، ایران

10.22081/hiq.2021.59567.2117

چکیده

ادریسیان، به‌عنوان نخستین دولت مستقل شیعی در غرب جهان اسلامی، به دلیل سلامت دستگاه حکومت خود و اتخاذ رویکردی متفاوت نسبت به خلافت هادی عباسی در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، دینی و فرهنگی، توانستند در پرتو ثبات حکومت، دستاوردهای قابل توجهی داشته باشند. تحلیل رفتار فرهنگی ادریسیان نشان می‌دهد که سه مؤلفه: هنر، تفکر و سازماندهی نیروهای فرهنگی، نقش مهمی در کامیابی‌های این سلسله حکومتی داشته است. این سه عامل، گاه جدا از هم و گاه در پیوند با هم، بر قدرت سیاسی و اقتصادی حکومت ادریسیان نیز تأثیر مثبت و غیرقابل انکار ‌نهادند و مظاهر تمدنی گوناگونی همچون: معماری، فلسفه، کلام، ترجمه، سازماندهی مسجدمحور و استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی نیروهای بومی را پدید آوردند. 
جستار حاضر با روش وصفی ـ تحلیلی، به شناسایی این مظـاهر تمـدنی از زمـان حکـومت ادریـس دوم تا حکومت حسن الحجام (172ـ363ق) در راستای ایجاد یک دولت قدرتمند تمدنی و فرهنگی در قرون سوم و چهارم هجری پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Manifestations of Civilization in Idrisids Era and Its Cultural Roots

نویسندگان [English]

  • Azam Mozafari 1
  • Feyzollah Boshasb 2
1 Member of lslamic Sciences, Islamic Azad University, Lahija, Iran.
2 Professor of history department, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
چکیده [English]

Idrisids as the first independent Shiite government in the western Islamic world could make significant achievements thanks to the soundness of the government system as well as the adoption of a different approach compared to that of Abbasid caliphate in the political, social, religious and cultural domains. The analysis of Idrisids' cultural action reveals that three components of art, thought and organization of cultural forces played important role in the success of this dynasty. These three factors, sometimes separated from each other and sometimes in conjunction with each other, had a positive and undeniable effect on the political and economic authority of Idrisid government. Accordingly, various civilizational manifestations such as architecture, philosophy, theology, translation, mosque-oriented organization and taking advantage of the capacity of cultural elements of native forces could be developed.
Taking advantage of the descriptive-analytical method, the present article has identified these civilizational manifestations from the reign of Idris II to the reign of Hassan al-Hajjam (172- 363 A. H) towards the development of a powerful civilizational and cultural state in the third and fourth centuries After Hijra.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Idrisids
  • Islamic civilization
  • West of Islamic world
  • Islamic architecture
  • sciences in the Islamic world

عنوان مقاله [العربیة]

المظاهر الحضاریّة للعصر الإدریسی و جذورها الثقافیّة

چکیده [العربیة]

استطاعت الأدارسة، باعتبارها أول دولة شیعیة مستقلة فی غرب العالم الإسلامی، أن تحقق إنجازات کبیرة فی تثبیت الحکم، و ذلک بسبب صحة نظام الحکم فیها، و اتباعها نهجاً مختلفاً عن خلافة الهادی العباسی على الصعید السیاسی، الدینی و الثقافی. ویظهر تحلیل السلوک الثقافی للأدارسة أنّ هناک ثلاثة مکونات لعبت دوراً أساسیاً فی نجاح و استمراریّة هذه السلالة الحکومیة و هی: الفن، التفکر، و تنظیم القوى الثقافیة. وکان لهذه العوامل الثلاثة أثرها الإیجابی على القوة السیاسیة و الاقتصادیة للسلالة الإدریسیة، کما کان لها الأثر الإیجابی الذی لا یمکن إنکاره،على المظاهر الحضاریة المختلفة، مثل: العمارة، فلسفة الکلام، الترجمة، تنظیم محوریّة المسجد، بالإضافة الى استخدام القدرات الثقافیة للعناصر المحلیّة. هذا البحث یتطرق من خلال المنهج الوصفی التحلیلی إلى الحدیث حول المظاهر الحضاریة منذ عهد إدریس الثانی حتى عهد حسن الحجام (172-363هـ)، و ذلک بهدف إقامة دولة قویّة حضاریّاً و ثقافیّاً فی القرنین الثالث والرابع الهجری

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأدارسة
  • الحضارة الإسلامیة
  • غرب العالم الإسلامی
  • العمارة الإسلامیة
  • العلوم فی العالم الإسلامی