منازعات مذهبى در بغداد (656 - 232ه )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد تاریخ اسلام.

چکیده

منازعات فرقه‏اى، مهم‏ترین عامل حادثه ساز در تاریخ بغداد بود که در شرایط خاص سیاسى، اقتصادى و مذهبى این شهر رخ داد.
با استقرار خلفاى عباسى در بغداد، دارالخلافه عباسیان به زودى مرکز اقوام، ادیان و مذاهب گوناگون شد. از همان آغاز، بافت ناهم‏گون جمعیتى و تضاد منافع سیاسى و اقتصادى، زمینه‏ساز بسیارى از آشوب‏ها و درگیرى‏هاى شهرى میان عرب، ترک و ایرانى بود. با شکل‏گیرى رسمى مذاهب شیعه و سنى، تلاش علما و پیروان مذاهب براى نفوذ در ساختار قدرت آغاز شد. رقابت براى کسب قدرت به اختلافات دامن زد و منازعات و آشوب‏ها رنگ مذهبى به خود گرفت. از سوى دیگر، گرایش مذهبى خلفا و کارگزارانشان و رویکرد آنان به فرقه‏اى خاص، منازعات را تشدید کرد. در سراسر قرن‏هاى چهارم و پنجم هجرى، دو فرقه شیعه و سنى به لحاظ قدرت و قوا در حالت توازن به سر مى‏بردند و هر یک مى‏کوشید با جلب حمایت خلفا، دیوانسالاران، گروه‏هاى مختلف شهرى و یا امرا، به برترى، نفوذ و اقتدار بیشترى دست یابد. این مسئله به منازعات فرقه‏اى شدت و شتاب بیشترى داد.
در این نوشتار، نقش خلفا، کارگزاران، امرا، علما و توده مردم در پیدایش و تشدید منازعات مذهبى بررسى شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

RELIGIOUS QUARRELS IN BAGHDAD (232-656 A.H.)

نویسنده [English]

  • Mansooreh Karimi Ghahi
چکیده [English]

Sectarian quarrels; that happened under particular religious, political and economic conditions, were the most important factor in shaping Baghdad's history between 232 to 656 A.H.
With the establishment of the Abbasid caliphs in Baghdad, the capital of the caliphate soon turned into a center for various ethnicities and religions. From the very begining, the incohernet mix of the population and political and economic rivalries created fertile grounds for many urban conflicts and riots among the Arabs, Iranians and Turks. With official birth of Shi'ah and Sunni branches of Islam, efforts starded by scholars of both sects to  infiltrate the power structure in the capital. Competition gain a bigger share of power exacerbated the disputes and consequently led to many religious quarrels and conflicts. On the other hand, religious inclination by the caliphs and their functionaries towards specific sects also intensified the rivalries.
During the 4th and 5th centuries A.H., a relative balance of power existed between the two Shi'ah adn Sunni sects; while each group was trying to muster greater influence and power through attracting the support of the caliph, technocrats, military commanders or even various urban groups. This article deals with the role of the caliphs, government officials, military commanders, religious scholars and the masses of the people in the creation and intensification of religious conflicts in the specified period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abbasids
  • Baghdad
  • Religious
  • quarrels
  • Shi'ah
  • Sunni