ثغور شامى و عواصم‏ (تحولات تاریخى، فرهنگى و اجتماعى از فتوحات تا پایان قرن سوم هجرى)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوى دوره دکترى تاریخ اسلام - دانشگاه تهران.

چکیده

شام از همان سال‏هاى نخست پس از هجرت، خصوصاً با وعده‏هاى فتحى که پیامبرصلى الله علیه وآله به مسلمانان داده بود، اهمیت خاصى داشت. ویژگى‏هاى طبیعى و فرهنگى منطقه و قرار داشتن در همسایگى امپراطورى روم شرقى باعث شده بود که این سرزمین، همواره توجه حکومت‏هاى مختلف را به خویش معطوف کند. این امر پس از تجزیه قلمرو خلافت اسلامى، سبب درگیرى مداوم حکومت‏هاى محلى و منطقه‏اى شد. از سوى دیگر، مرزهاى این منطقه همواره شاهد جنگ‏هاى مسلمین بر ضد روم و بالعکس (تهاجم بیزانس به قلمرو اسلامى) بود، جعل نام ثغور و پس از آن، عواصم در ادبیات سیاسى مسلمانان از قرن‏هاى اولیه هجرى و تکرار آن در منابع، حاکى از اهمیت بالاى این مناطق است.
آنچه در وقوع و شکل‏گیرى بسیارى از تحولات منطقه‏اى و جریان‏هاى فکرى و اجتماعى نقش جدى داشته، ویژگى‏هاى فرهنگى و اجتماعى ثغور و عواصم بود، این مناطق به لحاظ بافت قومى و فرهنگى، هویت واحدى نداشتند، بلکه به نوعى «سیالیت» در هویت فرهنگى مبتلا بودند و این میراث براى ساکنان این دیار تا قرون متمادى باقى ماند؛ به طورى که آنها همواره وارث افکار، فرهنگ و تمدن اقوامى از شرق و غرب عالم اسلامى بودند و با ترکیب آن ممیّزه‏ها، هویت جدیدى براى خود ساخته بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THUGHUR SHAMI AND ÁWASIM (HISTORICAL, CULTURALAND SOCIAL DEVELOPMENTS FROM THE CONQUESTS TO THE END OF 3 CENTURY A.H)

نویسنده [English]

  • Abbas BoroomandA’lam
چکیده [English]

Since the very early years after Hijrah, Sham (Greater Syria),
especially with promises of conquest made by the Prophet (pbuh)
to the Muslims, was of special importance. Natural and cultural
features of the region and its neighborhood to the Eastern
Roman Empire had always attracted the attention of various
states. Following the disintegration of the Islamic Caliphate, this
caused permanent conflicts among the local and regional
governments. On the other hand, the borders region always
witnessed wars between the Muslims and the Byzantines. The
coinage of the word thughur (Borders and áwasim (forts), in the
political literature ofMuslims since the early centuries A.H. and
their repetition in sources, indicates the high importance of these
regions.
The cultural and social peculiarities ofthughur and ’awasim
had a significantrole in shaping many regional developments and
intellectual and social trends. These regions did not have a
coherent ethnic and cultural identity; rather, they enjoyed a kind
Vol.6,Spring2005,Serial.No.21 5 of fluidity in their cultural identity. For many centuries, this
heritage was passed to the residents of these regions such that
they always inherited the thoughts, culture and civilization of
nations from the east and west of the Muslim world. They
combined such diverse elements creating a new identity for
themselves.

کلیدواژه‌ها [English]

  • thughur (borders)
  • ’awasim(forts)
  • Sham (Greater Syria)
  • conquests
  • jund (army)
  • ghaza (war)