جایگاه وقف در توسعه تشیع در عصر ایلخانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم

2 کارشناس ارشد تاریخ اسلام.

چکیده

وقف در لغت به معنای ایستادن و درنگ کردن بیشتر استفاده شده و در اصطلاح شرعی، تحبیس اصل و تسلیم منفعت تعریف شده است. وقف به عنوان یک سنت در تاریخ اسلام، پیش از اسلام و حتی در سایر ادیان وجود داشته است و کاربردهای زیادی برای آن بیان شده است. وقف و موقوفات در تاریخ اسلام و شکوفایی تمدن اسلامی به ویژه گسترش فرهنگ شیعی و توسعه علمی ـ تمدنی شیعیان نقش به سزایی داشته است. از قرن چهارم هجری و به ویژه با روی کار آمدن حکومت آل بویه، شاهد رونق موقوفات شیعی و حمایت آل بویه از مراکز مذهبی، آموزشی و رفاهی شیعیان هستیم. این جریان تا دوره حمله مغول اهمیت و تأثیرگذاری خود را حفظ کرد. در دوران پرتلاطم هجوم مغول تا تأسیس دولت ایلخانی، وقف و موقوفات مانند سایر نهادها و مظاهر تمدنی به شدت آسیب دید. سئوال اصلی این مقاله این است که نقش وقف در گسترش تشیع در دوره ایلخانان به چه میزان بوده است؟ و فرضیه ارائه شده این است که وقف در گسترش تشیع در ادوار تاریخی به خصوص عصر ایلخانان، نقش اصلی داشته است. به عنوان مدخل بحث درباره معنا و مفهوم وقف سخن گفته شده و در ادامه به روند بازسازی موقوفات شیعی به دست خواجه نصیرالدین طوسی و تأثیر آن در نوسازی و توسعه فرهنگ و مذهب تشیع و عمومیت یافتن آن در عصر ایلخانان پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Function of Bequeathment in the Development of Shiism at the Age of Ilkhanids

نویسندگان [English]

  • Hossein Izadi 1
  • Sadrollah Isma'eelzadeh 2
1
2
چکیده [English]

Waqf has been etymologically defined as more stop or delay, and in religious term as the retention of original property and the submission of profit. It has traditionally existed in the history of Islam, before Islam and even in the other religions along with numerous functions stated for it. Bequeathment and bequeathed properties has been of considerable function in the history of Islam as well as the prosperity of Islamic civilization particularly the development of Shiite culture and scientific-civilized development of Shiites.
Since the forth century and especially along with the advent of Buyids’ government, we are encountering with the prosperity of Shiite bequeathed properties and the support of Buyids from the religious, educational, and welfare center of Shiites.
This trend preserved its importance and efficiency until the invasion of Mongol.
During the chaotic invasion of Mongol until the establishment of Ilkhanids’ government, bequeathment and bequeathed properties like the other institutions and civilized representations was deeply damaged.
The main question of this article has to do with the extent of the function of bequeathment in the development of Shiism in Ilkhanid time and the presented hypothesis would be related to the main role of bequeathment in the historical periods particularly at the age of Ilkhanids.
As the entry of discussion, the meaning and concept of bequeathment has been stated and then, it has been investigated the trend of reconstruction of Shiite bequeathed properties by khajeh Nasireddin Toosi and its effect on the renovation and development of Shiite culture and religion and its inclusiveness at the age of Ilkhanids.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bequeathment
  • Bequeathed properties
  • Shi’ah
  • Ilkhanids
  • Khajeh Nasireddin Toosi