نقش اماکن مذهبی در گفتمان‌های اجتماعی و سیاسی دوره قاجار؛ بررسی موردی تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری رشتة شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب و پژوهشگر پژوهشکده مطالعات ادیان و مذاهب

چکیده

بررسی عوامل تأثیرگذار بر گفتمان اجتماعی و سیاسی دوره قاجار از آن رو دارای اهمیت است که در این دوره، جامعه ایران به دلیل رویارویی تفکر تجدد خواهی و سنت گرایی درگیر ناهمگونی‌های اجتماعی و سیاسی شده بود. این دوران، زمینه ساز فرصتی برای سیاست‌مداران دگر اندیش گردید که اندیشه‌های عرفی جامعه و ادبیات و گفتمان خواص را تغییر دهند. اماکن مذهبی به دلیل ارزش‌هایی که از آن برخوردارند، نقش مهمی در روشن‌گری جامعه و هدایت طبقات مختلف جامعه به سوی انجام و مسئولیت‌های دارا هستند. اماکن مذهبی عصر قاجار نیز با ایجاد اتحاد و انسجام ملی، سازمان‌دهی نهضت‌ها و جریان‌ها، توجه دادن به موضوع‌های ملی و فراملی، ایجاد گفتمان تعامل و هم‌گرایی، هدایت‌گری، سنجش مشروعیت و مقبولیت سیاست‌ها و به مقابله با هجوم و ترفندهای سیاست‌مداران بیگانه و بیگانگان سیاسی برخاستند. این مقاله با شناسایی کارکرد سیاسی و اجتماعی اماکن مذهبی دوره قاجار، علاوه بر کشف کارکردهای گوناگون اماکن مذهبی در این دوره، الگویی برای کارکرد شناسی و آسیب شناسی اماکن مذهبی در عصر حاضرارائه خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Religious Places in the Social and Political Discourses of Qajar Era, Case Study of Tehran

نویسنده [English]

  • Hamed Qara’ati
Ph. D student of Shiite study and the researcher of Adyan –Va- Mazaheb University
چکیده [English]

The study of influential elements on the social and political discourses of Qajar era is of significance since at this time, the community of Iran was involved with the social and political heterogeneities due to the confrontation of modernism and traditionalism. These eras provided the ground for the politicians to change the typical thoughts of community, the literature and discourse of aristocrats. The Religious places, due to their values, are of significant role regarding the enlightenment of community and the guidance of diverse classes in the direction of doing their responsibilities. The religious places of Qajar time fought against the invasion and deceptions of alien politicians as well as the political strangers through the national unity, organization of movements and trends, considering the national and international issues, developing the discourse of interaction and convergence, guidance, analysis of legitimacy and favorableness of policies.
Identifying the political and social function of religious places in Qajar time this article will present a model pertaining to the study of function and pathology of religious places in the present century and detect the diverse functions of religious places in this era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social discourse
  • mosque
  • political function
  • Qajar
  • religious places