زمینه‌ها و موانع برگزاری حج از سوی ایران و عثمانی در دوره صفویه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ اسلام

چکیده

دین و ارکان آن، منشأ بسیاری از تحولات مهم در جامعه اسلامی است. یکی از عبادات مهم در اسلام، فریضه حج با هدف توحید، اتحاد و وحدت مسلمانان است که دارای پیامدهای وسیع اجتماعی است. در دوره صفویه، سرزمین مکه در سیطره عثمانیان سنی مذهب بود و ایرانیان شیعی هر سال برای انجام حج باید از قلمرو عثمانی عبور می‌کردند. در این دوران، اختلاف دولت عثمانی با دولت صفوی، حج را به عرصه اختلاف میان شیعه و سنی تبدیل کرده بود. مسائل سیاسی، مذهبی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی که میان دولت عثمانی و صفوی وجود داشت، انجام حج به وسیله ایرانیان شیعی را با دشواری‌هایی رو‌به‌رو می‌کرد و گاهی حج از سوی دولت‌ها محدود و یا ممنوع می‌شد. هدف مقاله حاضر، بررسی چگونگی انجام فریضه حج در پرتو روابط ایران و عثمانی است. در این مقاله به این پرسش پاسخ داده می‌شود که آیا اختلاف میان این دو دولت اسلامی بر موضوع حج تأثیرگذار بوده است یا فریضه حج ورای کشمکش‌های سیاسی و مذهبی انجام می‌گردیده است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Grounds and Obstacles of Holding Hajj on the Part of Iran and Ottoman in Safavid Era

نویسندگان [English]

  • Hassan Zandiyeh 1
  • Masumeh Kamgar 2
1 Faculty member of history department, Tehran University
2 M.A student of history of Islam
چکیده [English]

Religion along with its principles is considered the origin of numerous significant developments in the Islamic society. One of the important worships in Islam is hajj injunction with the purpose of the unity of God as well as the unanimity of Muslims and it is of vast social consequences. In Safavid era, Mecca land was under the domination of Sunnite ottomans, and per annum Shiite Iranians should have crossed the Ottoman territory to hold hajj. 
In this period, the dispute between Safavid and Ottoman governments had changed hajj into a disagreement scene among Shiite and Sunnite. Due to the political, religious, cultural, security, and economic issues present among Safavid and Ottoman governments, the Muslims encountered difficulties for hajj fulfillment and occasionally hajj was limited or prohibited by the governments. The present article is to study the way of holding hajj relying on the Ottoman and Iran relationships and it answers to this question whether the disagreement between these two governments has been of any effect on hajj issue or the hajj injunction has been fulfilled regardless of religious political disputes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mecca
  • Hajj
  • noble shrines
  • Safavid
  • Ottoman