تحول نام‌گذاری در میان مسلمانان تا نیمه قرن سوم هجری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه نهرین، دانشکده علوم سیاسى

10.22081/hiq.2023.75082

چکیده

نام‌گذاری، یک رفتار اجتماعی بازتاب‌دهنده فرهنگ و گرایش‌های یک جامعه است. این پژوهش، به بررسی نام‌های رایج نزد مسلمانان تا نیمه قرن سوم هجری پرداخته است. بدین منظور، ضمن مرحله‌بندی این نام‌گذاری، برای اطمینان از واقعی بودن یافته‌های تحقیق، تنها به گزارش‌های دارای دلالت روشن استناد شده است. پژوهش با بهره بردن از بررسی آماری نام نخست کسانی که در رجال شیخ طوسی (به عنوان دربردارنده نام‌های شیعی) و الطبقات الکبری (به عنوان دربردارنده نام‌های غیرشیعی) از آنها یاد شده، سامان یافته است. یافته‌های این پژوهش، نشان می‌دهد که نام‌های رایج پیش از اسلام، متأثر از فرهنگ و تمایلاتی بوده که همان تمایلات در نام‌های دوره اسلامی انعکاس یافته است؛ بااینحال، پس از ظهور اسلام، نام‌های جدیدی مورد استفاده قرار گرفت که به صورت ویژه، بیانگر فرهنگ دینی اسلامی بود. این تحول، تا پیدایش مذاهب مختلف اسلامی ادامه یافت و پس از آن، مسلمانان به نام‌گذاری بنا بر مذهبی که داشتند، روی آوردند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Evolution of Nomination among Muslims until the Middle of the Third Century (A. H)

نویسنده [English]

  • Ahmad Hatef Almafarji
Assistant professor of Nahrain university, faculty of political science
چکیده [English]

Nomination is a social behavior reflecting the culture and tendencies of a society. This research has investigated common names among Muslims to the middle of the 3rd century (A.H). For this purpose, while phasing this nomination, to ensure the authenticity of the research findings, only reports with clear implications have been cited. The research has been organized by taking advantage of the statistical analysis of the first names of those mentioned in Sheikh Tusi's Rejal (as containing Shiite names) and Tabaqat al-Kobra (as containing non-Shiite names). The findings of this research clarify that the common names before Islam were influenced by the culture and tendencies reflected in the names of the Islamic period. However, after the advent of Islam, new names were used that specifically expressed Islamic religious culture. This development continued until the emergence of different Islamic religions, and after that, Muslims started nomination, according to their religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • nomination
  • Islamic culture
  • Arabic names
  • Islamic names
  • religious names

عنوان مقاله [العربیة]

تطوّرات التسمیة فی أوساط المسلمین حتّى منتصف القرن الثالث الهجری

چکیده [العربیة]

إنّ اختیار الأسماء هو أحد السلوکیّات الاجتماعیّة التی تعکس الثقافة والمیول السائدة فی أحد المجتمعات. وهذا التحقیق یبحث فی الأسماء الرائجة لدى المسلمین إلى أواسط القرن الثالث الهجری. وفی هذا السیاق، وضمن بیان هذه التسمیات فی المراحل الزمنیّة المختلفة، ولأجل التأکّد من صحّة نتائج هذا التحقیق ودقّتها، جرى الاکتفاء بالاعتماد على التقاریر ذات الدلالات الواضحة. وقد تمّ تنظیم هذا التحقیق بالاستفادة من التحلیل الإحصائی للإسم الأوّل للأشخاص المذکورین فی رجال الشیخ الطوسی (باعتباره یتضمّن الأسماء الشیعیّة) والطبقات الکبرى (باعتباره یتضمّن الأسماء غیر الشیعیّة). وتشیر معطیات هذا التحقیق إلى أنّ الأسماء الشائعة قبل الإسلام کانت متأثّرة بثقافةٍ ومیولٍ هی نفس المیول التی انعکست فی أسماء العصر الإسلامی. ورغم ذلک فبعد ظهور الإسلام جرت الاستفادة من أسماء جدیدة کانت تعکس بشکلٍ خاصّ الثقافة الدینیّة الإسلامیّة. وقد استمرّ هذا التحوّل حتّى ظهور المذاهب الإسلامیّة المختلفة، حیث اتّجه المسلمون بعد ذلک إلى التسمیة وفقاً للمذهب الذی یعتنقونه.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التسمیة
  • الثقافة الإسلامیّة
  • الأسماء العربیّة
  • الأسماء الإسلامیّة
  • الأسماء المذهبیّة