عوامل مؤثر در کاهش کارایی اقتصادی فعالیت‌های کشتیرانی رودخانه‌های عراق در عصر عباسیان (132ـ334ق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه یاسوج

2 استادیار تاریخ و ایران‌شناسی، دانشگاه میبد

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تاریخ اسلام، دانشگاه یاسوج

10.22081/hiq.2022.73499

چکیده

عباسیان، در طول دوران خلافت خود، به پیشبرد و توسعه کشتیرانی رودخانه­ای در عراق، توجه ویژه‌ای داشتند و از دو رودخانه دجله و فرات، استفاده‌های نظامی، تجاری و گردشگری فراوانی نمودند. با وجود این، پاره‌ای موانع، اثر منفی بر فعالیت­های کشتیرانی در این دو رودخانه گذاشت. پرسش اصلی که این پژوهش در پاسخ به آن شکل گرفته، این است که چه عواملی سبب کاهش فعالیت­های کشتیرانی در رودخانه­های دجله و فرات در دوره خلافت عباسی در بازه زمانی 132 تا 334ق بوده است؟ یافته­های پژوهش، نشان می­دهد عوامل انسانی همچون: شورش­های داخلی، سرقت­های داخلی و خارجی، افزایش عوارض گمرکی و عوامل طبیعی مانند: بادها، سیلاب­ها و گل‌ولای رودخانه­ها، در کاهش کارایی اقتصادی فعالیت­های کشتیرانی تأثیرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Elements Effective on Reducing the Economic Efficiency of Iraq’s River Shipping Activities in Abbasid Era (132-334 A.H)

نویسندگان [English]

  • Nematala Zakipour 1
  • Jafar Nouri 2
  • Majid Shamousi Mutlaq 3
1 Assistant Professor of Islamic Iranian History, Yasooj University
2 Assistant Professor of History and Iranian Studies, Meibod University
3 MA student of Islamic history, Yasooj University
چکیده [English]

Abbasids paid attention to the development of river shipping during their Caliphate. They made lots of military, commercial uses from both Tigris, Euphrates rivers. The existence of internal barriers negatively affected the shipping activities in these two rivers, which is the main question that this research is based on. The research is to find the answer to question on what factors caused the reduction of shipping activities in Tigris and Euphrates rivers in Abbasid era (132 - 334 A.H). The research findings indicate that the human factors such as the internal riots as well as the internal and external thefts, the increase of customs duties and the natural factors such as the winds, floods, muds of rivers are considered the elements effective on lessening the economic efficiency of shipping activities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • economic history
  • Abbasid Caliphate
  • shipping
  • Tigris River
  • Euphrates River

عنوان مقاله [العربیة]

العوامل المؤثرة فی انخفاض المشاغل الاقتصادیة المرتبطة بالشحن المائی عبر أنهر العراق فی العصر العباسی (132ـ334ق)

چکیده [العربیة]

اهتم العباسیون بشکل کبیر خلال فترة حکمهم، بمسألة تطویر و توسعة الشحن المائی عبر أنهر العراق، و على الخصوص نهری دجلة و الفرات، فی المسائل المرتبطة بالاستخدامات العسکریة، التجاریة، و السیاحیة. و قد أدت بعض الموانع الى ظهور آثار سلبیة على أنشطة النقل المائی، فی هذین النهرین. السؤال الرئیسی فی هذه المقالة: ما هی العوامل التی أدت الى ضعف الحرکة المائیة فی نهری دجلة و الفرات فی عصر الخلافة العباسیة فی الفترة الممتدة بین 132 الى 334 ق؟ تشیر نتائج هذا البحث الى أنّ العوامل الإنسانیة و الطبیعیة المختلفة: کالثورات الداخلیة، عملیة النهب و السرقة الداخلیة و الخارجیة، زیادة أسعار الجمارک، هبوب الریاح، الفیضانات و التجمعات الطینیة فی الأنهر.. کل هذه العوامل أدى الى انخفاض و ضعف الحرکة المائیة فی تلک البقعة الجغرافیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التاریخ الاقتصادی
  • الخلافة العباسیة
  • النقل المائی
  • دجلة
  • الفرات