بازشناسی تاریخ آغاز پرداخت و دریافت خُمس؛ بررسی انتقادی دیدگاه بازتاب یافته در کتاب «مکتب در فرایند تکامل»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری مدرسی معارف اسلامی با گرایش مبانی نظری اسلام، دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

10.22081/hiq.2019.67350

چکیده

پرداخت خمس غنایم جنگی و دیگر درآمدها از واجباتی است که در قرآن مجید به آن تصریح شده است. بیشتر علمای شیعه بر این باور هستند که مطالبه و دریافت خمس از سوی اهل بیت(ع) و پرداخت آن از سوی شیعیان از صدر اسلام آغاز شده بود، اما نویسنده کتاب «مکتب در فرآیند تکامل» بر این باور است که این امر به عنوان یک واجب شرعی و به صورت نظام‌مند از اواخر دوران امامت امام جواد(ع) آغاز شده است.
مقاله حاضر، دیدگاه بازتاب یافته در این کتاب را با رهیافت تاریخی ـ حدیثی و با روش تحلیلی ـ اجتهادی نقد و بررسی می‌کند. هم‌چنین می‌کوشد، اثبات نماید که مطالبه خمس از سوی اهل بیت(ع) و پرداخت آن به وسیله شیعیان از زمان امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) وجود داشته است و در برخی از دوران‌ها به دلایلی مانند مشکلات امنیتی و معاف شدن شیعیان از پرداخت خمس، اشاره‌ای به آن در متون تاریخی نشده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Re-Identifying the History of Paying and Receiving Fifth of Money, Critical Study of Reflected View in Maktab Book, the Process of Evolution

نویسنده [English]

  • Javad Soleimani Amiri
Ph. D in Teaching Islamic Maaref, Majoring Theoretical Bases of Islam, Associate Professor of Imam Khomeini Education and Research Institute
چکیده [English]

Paying the fifth of war spoils and the other incomes are considered as the essential and it has been explicitly considered in Holy Quran. The majority of Shiite scholars believe that asking and receiving the fifth by the prophet’s family and its paying by the Shiites had initiated from the early Islam. However, the author of the Maktab book in the theory of evolution believes that this issue has systematically initiated from the end of imamate of Imam Javad as a religious necessity. The present article investigates the reflected view in this book by the historical- hadith strategy as well as the analytical- reasoning method. Moreover, it endeavors to prove that demanding the fifth by the prophet’s family and its paying by the Shiites has been done since the lifetime of Imam Ali (PBUH) and sometimes, it has not been pointed to due to some security problems and exempting the Shiite from paying the fifth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • financial sources of prophet’s family
  • fifth of money
  • the Shiite
  • historical criticism
  • Maktab book in the process of evolution

عنوان مقاله [العربیة]

مراجعة تاریخیة فی الخمس ظهوره و بدایة استلامه و تأدیته؛ دراسة نقدیة عن الرؤیة المتضمنة و المنعکسة فی کتاب «مکتب در فرایند تکامل»

چکیده [العربیة]

یعد تأدیة الخمس من غنائم الحرب و سائر الموارد المالیة، من الفروض المصرح بها و المنصوص علیها فی القرآن الکریم. فقد ترى الأغلبیة الساحقة لجمهور علماء الشیعة بأن المطالبة بالخمس من قبل أهل البیت و استلامها ثم تأدیته و دفعه من قبل الشیعة کانت قد بدأت منذ صدر الإسلام. لکن مؤلف کتاب "مکتب در فرایند تکامل "(تالیف الدکتور السید حسین المدرسی الطباطبائی. الکتاب مترجم الی الفارسیه) یرى بأن موضوع الخمس باعتباره فرضا و واجبا شرعیا منظما و مؤطرا ،لم یظهر إلا فی عصر الإمام الجواد(ع).
یسعى هذا المقال، أن یدرس الفکرة المعروضة فی کتاب الأخیر، عبر المنهجیة التاریخیة و الحدیثیة و عبرالمنهج التحلیلی الاجتهادی مؤکدا على أن قضیة الخمس و المطالبة به و استلامه من قبل أهل البیت و تأدیته من قبل الشیعة کانت موجودة فی عصر الأمام علی علیه السلام.لم تشر النصوص التاریخیة لأسباب متعلقة بالحکومة و الأمن إلى أن الشیعة کانت تعفى من دفعها فی حقب من التاریخ.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الموارد المالیة لأهل البیت
  • الخمس
  • الشیعة
  • النقد التاریخی
  • کتاب مکتب در فرایند تکامل

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار