نقش جریان‌های شرق‌شناسی و ایران‌شناسی در پیدایش تاریخ‌نگاری‌های ملی در ایران؛ از قاجاریه تا پایان پهلوی اوّل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار تاریخ، عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

چکیده

پیدایش تاریخ‌نگاری ملی‌گرایانه در تاریخ معاصر ایران، تأثیر گسترده‌ای بر روند تاریخ‌نگاری علمی مورخان ایرانی و شکل‌دادن به نگاه­ها و داوری‌های تاریخی آن‌ها به گذشته کشورشان داشته است و موجب بروز یا تقویت جریان‌های فکری چندی همچون: ملی­گرایی ادبی، سره­نویسی و باستان­گرایی شده است. در بین عوامل متعدد مؤثر در پیدایش این مکتب، می­توان از جریان شرق‌شناسی و ایران‌شناسی، به عنوان یکی از مهم‌ترین آن‌ها نام برد. این جریان، سبب شد غالب مورخان و روشنفکران ایرانی، به نوعی غرور شبه‌ملی و خودبزرگ‌بینی مفرط دچار شوند و ایران و تمدن ایرانی را به شکلی اغراق­آمیز و غیرواقعی، مبنای اصلی تمام تمدن­های جهان در ادوار مختلف بینگارند و افزون بر آن، به برخی از همسایگان دیرینِ خود، دیدگاهی تحقیرآمیز و دشمنانه بیابند و آنان را عامل افول و نابودی مدنیت و شکوه منسوب به عهد باستان خویش بپندارند.
در مقاله حاضر، با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و تکیه بر نخستین و مهم‌ترین آثار تألیفی شرق‌شناسان و ایران‌شناسان درباره ایران، و سپس، بررسی روند ظهور اوّلین تاریخ‌های ملی‌گرایانه از سوی مورخان ایرانی، این مسئله در بازه زمانی دوره قاجاریه تا پایان حکومت پهلوی اوّل، مورد بررسی قرار گرفته است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Orientalogy and Iranology in the Development of National Historiography in Iran, from Qajar up to the End of Pahlavi the Second

نویسنده [English]

  • Ali Mohammad Tarafdari
Assistant Professor of National Library & Archives of Iran
چکیده [English]

The emergence of nationalistic historiography in the contemporary history of Iran has been efficient on the scientific historiography of Iranian historiographers as well as the development of their historical viewpoints towards the history of their country and it has led to the advent or strength of some intellectual trends such as the literary nationalism, authentic writing and archaism.
Among the numerous elements effective on the development of this school, it can be named Orientalogy and Iranology as the most important of them.
This trend led to the semi- national pride and exaggerated superiority complexity of Iranian historiographers and illuminati as well as their interpreting Iran and Iranian civilization as unrealistic and exaggerated and assuming it as the main foundation of all of the world’s civilizations in various eras and underestimating their previous neighbors and knowing them as the reason of annihilation of civility and majesty of old era.
In the present article, it has been investigated this issue from Qajar up to end of Pahlavi the first by taking advantage of descriptive-analytical method and relying on the first and the most important works in regard with Orientalogy and Iranology and later on, it has been studied the mode of emergence of the first nationalistic histories by the Iranian historiographers

کلیدواژه‌ها [English]

  • Orientalogy
  • Iranology
  • nationalism
  • Iranian historiography
  • Qajar era
  • the age of Pahlavi the first