وضعیت سیاسی تشیع از اضمحلال صفویه تا کریم خان زند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

2 کارشناس ارشد تاریخ اسلام

چکیده

مذهب تشیع که از ابتدای ورود اسلام به ایران در اشکال و فرق مختلف در این سرزمین رواج یافت تا زمان صفویه و رسمی شدن مذهب تشیع دوازده امامی، رسمیت پیدا نکرد. با ظهور صفویه، زمینه برای انتخاب تشیع به عنوان مذهبی رسمی و مورد حمایت حکومت فراهم شد و به دنبال آن، علمای شیعه از جایگاهی بسیار مؤثر و نفوذ سیاسی ـ اجتماعی برخوردار شدند. پس از زوال صفویه به دست افاغنه که پیرو مذهب اهل سنت و جماعت بودند، جایگاه تشیع و علمای شیعه بسیار تضعیف گردید. هم‌چنین، بعد از نابودی افغان‌ها، نادر شاه برای پیش‌برد مقاصد سیاسی خود، محدودیت‌هایی را برای مذهب تشیع و علمای آن ایجاد کرد، اما در زمان کریم خان زند تا حدود زیادی اوضاع تشیع و علمای شیعه بهبود یافت. در واقع، تشیع در این دوران دچار فراز و نشیب شدیدی شد. چگونگی برخورد حکومت‌ها در این فاصله زمانی با شیعیان و علمای شیعه و وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تشیع در این دوران، موضوع مورد بحث این مقاله است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Status of Shi'ism from the Fall of Safavid until Karim Khan e- Zand

نویسندگان [English]

  • Hossein Izadi 1
  • Fatemeh Pahlavanpoor 2
چکیده [English]

Shiite religion prevalent in Iran in various forms and sects from the beginning of Islam could not be sanctioned until safavid time as well as the sanction of twelve-Imam Shi'ism. Along with the emergence of safavid, it was provided the ground for picking out shi'ism as an official religion and supported one by government. Following this, Shiite scholars were granted a highly effective position with a social, political authority. Following the fall of safavid through Afghans as the followers of Sunnite religion and community, it was greatly diminished the position of shi'ism and Shiite scholars. Furthermore, after the annihilation of Afghans, Nader shah made some restrictions for Shiite religion and its scholars in order to develop his political purposes, but in time of Karim Khan e-Zand, the position of shi'ism and Shiite scholars was greatly improved and actually, shi'ism was highly affected by ups and downs in these eras. The controversial issues of this article would be the way of treatment of governments during the fall of safavid until Afsharieh and Zandieh with Shiites and Shiite scholars and political, social, and cultural status of shi'ah in these eras.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shi'ism
  • Shiite Scholars
  • Afghans
  • Nader Shah e-Afshar
  • Karim Khan e- Zand
  • Ottomans