سنت‌های الهی حاکم بر حرکت تاریخ از منظر قرآن و نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی

10.22081/hiq.2021.71610

چکیده

فلسفه تاریخ یکی از مهم‌ترین شاخه‌های معرفت تاریخی و در بردارنده مباحث مختلفی است که قانون تاریخی در بین آن‌ها، جایگاه ویژه‌ای دارد. این موضوع با عنوان سنت الهی در قرآن و نهج‌البلاغه همراه با ارائه
 نمونه­هایی مبتنی بر روش حکمت و تعقل تاریخی مورد توجه قرار گرفته است و آگاهی از آن، یکی از نشانه‌های یقین و شناخت قطعی شمرده می‌شود.
مقاله پیش رو سعی دارد با روش وصفی ـ تحلیلی و با استفاده از آیات قرآن و آرای شارحان نهج‌البلاغه، مروری بر مفهوم و ویژگی‌های سنت‌های تاریخی در قرآن و نهج‌البلاغه داشته باشد. یافته­های این مقاله نشان می‌دهد بر اساس آموزه‌های قرآن و نهج‌البلاغه، وقوع رویدادهای تاریخی، تابع سنت‌هایی ویژه است. همان‌گونه که دیگر صحنه­های جهان هستی نیز به وسیله سنت‌های ویژه آن‌ها اداره می‌شود. این سنت‌ها ویژگی‌هایی هم‌چون تغییرناپذیری، واقع­گرایی، تبدیل‌ناپذیری و حرکت به سوی هدفی معین دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Divine Traditions Governing the Development of History in View of Quran and Nahjolbalaqeh

نویسندگان [English]

  • Ali Asqar Rajabi
  • Morteza Tahami
Assistant professor of history department, Kharazmi University
چکیده [English]

The philosophy of history is regarded as one of the most significant majors of history including different issues and among them, the historical regulation is of a great significance. This issue has been considered as the divine tradition in Quran and Nahjolbalaqeh being along with the presentation of samples based on the historical knowledge and awareness towards it is regarded as one of the symbols of certainty and absolute cognition. The present article is to have a review on the concept and properties of historical tradition in Quran and Nahjolbalaqeh by taking advantage of the descriptive- analytical method of research, Quran verses as well as the ideas of Nahjolbalaqeh interpreters. The findings of this research illustrate that the historical events depend on specific traditions, based on the instruction of Quran and Nahjolbalaqeh, as the other acts of universe is managed by the specific traditions as well. These traditions are featured by inalterability, realism, non-transferability and movement toward a definite purpose.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Nahjolbalaqeh
  • theoretical philosophy of history
  • divine traditions
  • historical law

عنوان مقاله [العربیة]

السنن الإلهیّة الحاکمة فی حرکة التاریخ من منظار القرآن ونهج البلاغة

چکیده [العربیة]

تعتبر فلسفة التاریخ واحدة من أهم فروع المعرفة التاریخیّة، و هی تشمل مواضیع مختلفة، منها القانون التاریخی. یحتلّ موضوع السنن الإلهیّة فی القرآن و نهج البلاغة مکانةً خاصةً، بالإضافة إلى النماذج المبنیّة على منهاج الحکمة و العقلانیّة التاریخیّة، و تعدّ معرفتها من علامات الیقین و المعرفة القطعیّة.
تسعى هذه المقالة إلى توضیح مفهوم و خصائص السنن التاریخیّة فی القرآن و نهج البلاغة، من خلال أسلوبٍ توصیفیٍّ تحلیلیّ، کما تبیّن من خلال تعالیم القرآن و نهج البلاغة، أنّ وقوع الأحداث التاریخیّة تخضع للسنن الإلهیّة الخاصة.
وکذلک فإنّ الأحداث التاریخیة تُدار بواسطة السنن الإلهیّة، تماماً کالمشاهد الأخرى فی عالم الوجود، و من خصائص هذه السنن عدم التغیّر، الواقعیّة، الثبات و الحرکة نحو هدفٍ محدّدٍ.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • القرآن
  • نهج البلاغة
  • الفلسفة النظریّة التاریخیّة
  • السنن الإلهیّة
  • القانون التاریخی