تأثیر ناامنی بر روند حج‌گزاری خراسانیان از ابتدای قرن سوم تا میانه قرن پنجم هجری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

10.22081/hiq.2020.69232

چکیده

در پی گسترش اسلام در ایران و توجه به حج به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین آیین‌های دینی، اعزام کاروان‌های متعددی از سرزمین‌های شرق خلافت با عنوان رکب الخراسان به حرمین شریفین رواج یافت. این سفر دینی که در مسیری طولانی صورت می‌گرفت، گاه به دلیل مشکلات و خطرات مسیر متوقف می‌ماند. پس از افول دستگاه خلافت عباسی (132-656 ﻫ.ق.) و تجزیه سرزمین‌های زیر سلطه ایشان و افزایش درگیری‌های داخلی و خارجی سلسله‌های ایرانی بر سر تصاحب تاج ‌و تخت و توسعه قلمرو، دوره‌ای طولانی از ناامنی‌های مقطعی در مسیرهای منتهی به عراق و حجاز ایجاد شد که در نتیجه آن، نه ‌تنها امکان فعالیت‌های عمرانی و خدمات بهتر برای قافله‌ها میسر نگردید، بلکه با افزایش درگیری‌های فرقه‌ای، ظهور گروه‌های تندرو و رواج راهزنی قبایل عرب، قافله‌های حج در برخی دوره‌ها از سفر بازماندند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه ‌بر منابع کتاب‌خانه‌ای در پی مطالعه تأثیر ناامنی به‌عنوان متغیری مستقل بر روند حج‌گزاری خراسانیان در ابتدای قرن سوم تا میانه قرن پنجم هجری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Unsafety on Pilgrimage to Mecca by People from Khorasan from the Beginning of the Third Century to the Middle of the Fifth Century

نویسنده [English]

  • Mohammad Rezaee
Assistant professor of history and civilization of Islamic nations, Azarbaijan Shahid Madani University
چکیده [English]

Following the propagation of Islam in Iran and considering hadj being considered as the most important religious traditions, the dispatching of numerous caravans from the eastern lands of caliphates as the Rakab ol- Khorasan towards holy shrines got prevalent. This religious trip stopped at times due to the difficulties and hazards of long pathway. After the collapse of Abbasid caliphate (132-656 A. H) and the division of the lands under their domination as well as the increase of the internal and external disputes among the Iranian dynasties in order to achieve authority and to develop territory led to long lasting unsafety on the ways towards Hejaz and Iraq so that, the possibility of constructive activities and better services in favor of caravans was not possible. Moreover, the increase of disputes among the sects, the advent of radical groups and the prevalence of rubbery among Arab tribes led to the occasional stoppage of hadj caravans. Following the descriptive- analytical and the library research method, the present research is to consider the effect of unsafety as an independent variable on the trend of pilgrimage to Mecca by the people from Khorasan from the beginning of the third century to the middle of the fifth century.

کلیدواژه‌ها [English]

  • hadj
  • path of hadj
  • Khorasan
  • Hejaz
  • unsafety

عنوان مقاله [العربیة]

أثر إنعدام الأمن علی إقامة شعیرة الحج عند الخراسانیین من بدایة القرن الثالث حتی منتصف القرن الخامس للهجرة

چکیده [العربیة]

بعد انتشار الإسلام فی إیران وبما أن إقامة شعیرة الحج تعد رکنا من أرکان الإسلام المهمة؛ تجهزت قوافل الحج تحت عنوان رکب الخراسانیین فی المناطق الشرقیة للخلافة الإسلامیة، لأداء هذه الفریضة. فقد کانت تتعطل لأسباب أمنیة خاصة بعد أفول الخلافة العباسیة (132-656 ﻫ.ق.) و بعد تقسیمها إلی دویلات و من ثم اقتتال الأسر الحاکمة من الأیرانیین علی السلطة و مد الحکم والسلطان، حیث بدأ عهد طویل من الاضطراب و انعدام الامن علی الطرق المنتهیة إلی العراق والحجاز ما أدی إلی تعطل الحج لفترات من الزمن بسبب الاقتتال الداخلی والطائفی و ظهور المجموعات المتطرفة و قطاع الطرق فی القبائل العربیة، ناهیک عن الاعمار و توفیر الخدمات للقوافل. تعالج هذه الورقة البحثیة عبر المنهج الوصفی التحلیلی و اعتمادا علی المصادر أن تدرس أثر إنعدام الأمن علی اقامة الحج عند الخراسانیین من بدایة القرن الثالث حتی منتصف القرن الخامس للهجرة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الحج‌
  • الطریق الی الحج
  • خراسان
  • حجاز
  • انعدام الأمن

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار