کاربست تزِ واساختیِ تاریخ در تبیین کثرت قرائت ها از مسئله جانشینی پیامبر(ص)؛ مطالعه موردی روایت های یعقوبی، طبری و شیخ مفید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ اسلام؛ دانشگاه شیراز

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز

10.22081/hiq.2019.66725

چکیده

فراوانی خوانش‌ها از مسئله جانشینی پیامبر(ص) و باز تولید این تکثر در کشمکش‌های گفتمانی جریان‌های کلامی‌ مسلمانان تاکنون، زمینه ساز طرح"تبیین کثرت خوانش‌های تاریخی از مسئله جانشینی پیامبر(ص)" شده است. امری که بر اساس پیش فرض مقاله، برآیندی از مسلم فرض نمودن تصور بازساخت گرایانه از منطق تفکر تاریخی است. در دیدگاه نویسنده، تز واساختی تاریخ به سبب تأکید بر نقش فعال مورخ در چگونگی پرداختن به روایت‌های تاریخی و انکار ماهیت ارجاعی منطق تفکر تاریخی، تبیین بسنده‌ای از فراوانی خوانش‌های تاریخی ارائه می‌نماید.
روش نویسنده در اثبات این مدعا، روایت شناسی روایت‌های طبری، یعقوبی و شیخ مفید است. روشی که ما را به تبیین چگونگی و چرایی تنوع طرح اندازی‌های روایی سخنان پیامبر(ص) پیرامون رهبری پس از خود در حجة الوداع راهنمایی خواهد کرد. یافته ما از مقایسه روایت شناختی روایت‌های طبری، یعقوبی و شیخ مفید آن است که تفاوت چگونگی پرداختن آنها به گفتار و رفتار پیامبر(ص)در حجة‌الوداع برآیند پیش پنداشت‌های نویسندگان و جایگاه متمایزی است که در مناسبات اجتماعی برعهده داشته اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Use of History Deconstruction Theory in the Clarification of Plurality of Readings of the Succession of Prophet Mohammad (PBUH); Case Study of the Narrations by Yaqubi, Tabari, Sheikh E- Mofid

نویسندگان [English]

  • saeed moosavi siany 1
  • Hamid Hajipour 2
1 .PHD Student of the History, Shiraz University
2 Associate Professor of History Department, Shiraz University
چکیده [English]

The Plurality of readings of the succession of Prophet Mohammad (PBUH) and the redevelopment of this plurality in the disputes over the theological trends of Muslims have provided the ground for the plan of clarifying the plurality of historical readings of this matter and it is the consequence of the evident consideration of reconstructive beliefs of the logic of historical thinking based on the presumption of the article. In view of the author, the history deconstruction theory presents a sufficient clarification from the plurality of historical readings due to putting emphasis on the active role of historians related to the way of investigating the historical narrations and denying the referential identity of the logic of historical thinking. The method of the author in verifying this claim is the study of narrations by Tabari, Yaqubi and Sheikh e- Mofid, so that it will be a guide towards the clarification of the why and how of variation in the Prophet Mohammad’s proposals about the leadership after his majesty in Hajjatolveda. The finding from the comparison of narrations by Tabari, Yaqubi and Sheikh e- Mofid illustrates that the difference in the way of considering the act and speech of Prophet Mohammad (PBUH) in Hajjatolveda is the result of presumption of the authors and their distinguished positions in social relations

کلیدواژه‌ها [English]

  • succession of the Prophet Mohammad (PBUH)
  • reconstruction
  • deconstruction
  • Tabari
  • Yaqubi and Sheikh e- Mofid

عنوان مقاله [العربیة]

تطبیق نظریة التفکیک التاریخی عند تعدد القراءات فی موضوع خلافة الرسول(ص)؛ روایات الیعقوبی، الطبری و الشیخ المفید نموذجا

چکیده [العربیة]

إن وجود القراءات المتعددة فی موضوع خلافة الرسول(ص) و استمراریة استنساخ التعددیة هذه فی النزاعات اللفظیة بین التیارات الکلامیة للمسلمین حتى یومنا هذا، دعا الى "تبیین تعدد القراءات التاریخیة فی موضوع خلافة الرسول(ص)" و معتمدا فی المقال هذا على الفرضیة القائلة بحتمیة تصور الاستنساخ وفق منطق الفهم التاریخی. یرى المؤلف أن نظریة التفکیک التاریخی تحتوی على تبیین متکامل لتعدد القراءات التاریخیة و ذلک بالتاکید على دور المؤرخ الفاعل فی صیاغته للاحداث التاریخیة و اللا حتمیة فی منطق الفهم التاریخی.
إن اسلوب المؤلف لاثبات مدعاه، هی دراسة روایات الطبری و الیعقوبی و الشیخ المفید. الاسلوب الذی یوصلنا الى بیان کیفیة و اسباب الطروحات المتعددة الروائیة لاقوال الرسول(ص) فی حجة الوداع بخصوص القیادة من بعده. تظهر نتائج مقارنة الروایات التی اوردها الطبری و الیعقوبی و الشیخ المفید أن الاختلاف فی کیفیة التطرق لاقوال و افعال الرسول(ص) فی حجة الوداع نابع من تصوراتهم المسبقة و اختلاف مناسباتهم الاجتماعیة المحیطة بهم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • وصایة الرسول(ص)
  • البنائیة
  • التفکیک التاریخی
  • الطبری
  • الیعقوبی
  • الشیخ المفید