واکاوی تاریخ‌نگاری بدلیسی؛ با تأکید بر دفتر چهارم هشت‌بهشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه خوارزمی

2 کارشناس ارشد رشته تاریخ اسلام از دانشگاه خوارزمی

10.22081/hiq.2018.66106

چکیده

در دوره­ حکومت بایزید دوم (حک: 918ـ886ق)، سنّت تاریخ­نگاری دودمانی جامعی در قلمرو آل­عثمان پایه­گذاری شد. حکیم­الدین ادریس‌بن‌حسام­الدین علی بدلیسی حنفی (م926ق) با نگارش هشت بهشت، یکی از نخستین آثار را در این سبک پدید آورد. وی تلاش کرد با ثبت تاریخ زندگانی سلاطین عثمانی از ابتدا تا محمد فاتح، شکوه این خاندان را به نمایش گذارد. این پرسش در باره این بازنمایی شایسته طرح است که بدلیسی متأثر از کدام طرح­واره­ها و الگوهای تاریخ­نگارانه، تاریخ آل­عثمان را به رشته تحریر درآورد؟ و در زمانه­ ثبات حکومت عثمانی، چگونه نخستین جنگ­های این خاندان با امیرنشین­های مسلمان آناتولی، و مهم­تر از آن، شکست مخدومان خود را از تیمور، در اوراق هشت ­بهشت روایت و تحلیل کرد؟ این پژوهش قصد دارد با تأکید بر دفتر چهارمِ این کتاب و از طریق فهم روش و بینش مسلط بر تاریخ‌نگاری بدلیسی و الگوهای تاریخ­نگارانه­ او، به این دسته از پرسش‌ها پاسخ دهد.
یافته‌های پژوهش، نشانگر آن است که هشت ­بهشت با هدف نمایشی از شوکت حکومت عثمانی، با الگوبرداری از متون تاریخ­نگاری عصر چنگیزی و تیموری، یک تاریخ دودمانی مفصل از خاندان عثمانی را با نثری منشیانه تولید کرده است. بینش بدلیسی در این کتاب، متأثر از طرح­واره­های دینیِ او، به دنبال ایجاد مشروعیت­سازی دینیِ مبتنی بر سنّت غازی­گری سلاطین عثمانی در برابر دشمنان آنان، به‌ویژه امیرنشین­های آناتولی و تیمور است. ازاین‌رو، وی با هدف حاشیه­رانی ننگ شکست از چهره­ مخدومانش، عامل اجتناب‌ناپذیر تقدیر الهی را به عنوان دلیل اصلیِ پیروزی تیمور برجسته کرده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Badlisi’s Historiography with the Emphasis on the Forth Volume of Hasht Behesht

نویسندگان [English]

  • Seyed Abolfazl Razavi 1
  • Hosein Maleki Monfared 2
1 Associate Professor of History Department, Kharazmi University
2 M.A in History of Islam, Kharazmi University
چکیده [English]

During the governing of Bayezid the second (886-918), the tradition of a comprehensive historiography of dynasty was founded in the territory of Othman dynasty. Hakim al- Din Edris ibn e- Hessam ibn e- Ali Badlisi Hanafi (926 after hijrah) developed one of these works by writing Hasht Behesht with this style. He tried to manifest the majesty of this dynasty by the record of life history of Othman sultans from the beginning to Mohammad Fateh era. Now, the question is raised related to the kinds of historical presumption paradigms which affected Badlisi to write the history of Othman dynasty and the how of his narrating and analyzing the first wars of this dynasty with Muslim emirates in Anatoly during the consistency of Othman government and the most important of all, the failure of his subservients from Timor. This research answers this questions by putting emphasis on the forth volume of the book by appreciating the method and viewpoint dominant on Badlisi’s historiography and his historical presumption paradigms. The findings of research indicate that Hasht Behesht has developed a comprehensive history of Othman dynasty with the purpose of displaying the majesty of Othman government being affected by the texts of historiography in the era of Genghis and Timor. The viewpoint of Badlisi in this book has been influenced by his religious schemes along with religiously legitimating based on the fighting tradition of Othman sultans against their enemies particularly Anatoly and Timor emirates. In this regard, he has fore grounded the inevitable element of divine destiny as the main reason of Timor’s victory by back grounding the shame of failure from the face of his subservients

کلیدواژه‌ها [English]

  • Badlisi
  • Hasht Behesht
  • historical presumption
  • Othman caliphate
  • sultan Bayezid the first