بررسی جامعه شناختی فرایندِ تغییراتِ ارزشیِ جامعه اسلامی در عصر معاویه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم شاهد تغییرات اجتماعی گسترده‌ ای به ویژه در زمینة ارزشها بود که در عصر معاویه (41 ـ 60 ق.) به نقطه اوج خود رسید. این رویداد را از منظرهای مختلفی می‌توان مورد بررسی قرار داد. نوشتار حاضر کوشیده است از منظر جامعه‌شناختی و مستند به داده های تاریخی که با روش اسنادی ـ کتابخانه ای گردآوری شده است به بررسی این موضوع بپردازد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که معاویه به عنوان نخستین حاکم اموی با بهره گیری از غفلت توده مردم از یک سو و استفاده از استراتژی زور وتزویر از دیگر سو توانست ابتدا قداست ارزشهای الهی را خدشه دار نماید و سپس از طریق باورهای ابداعی فرقه هایی مانند مرجئه و جبریّه، ارزشهای جاهلی و نژادپرستانه پیش از اسلام را زنده و مسیر حاکمیت دو باره آنها را هموار سازد. مقاله با حفظ نگاه تاریخی و رویکرد جامعه شناختی خود با این جمع بندی به پایان می رسد که حادثة جانسوز عاشورای سال 61 ق. مهمترین پیامد این تغییرات اجتماعی بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Sociological Study of the Process of Changes of value in the Islamic Society in Muawiyah era

نویسنده [English]

  • Shamsollah Mariji
Associate professor Department Baqir al-Olum University
چکیده [English]

Subsequent to the departure of Prophet Mohammed PBUH, the Islamic community experienced the extended social changes particularly in regard with value and it reached up to its highest point in Muawiyah era -41 to 60 After Hijrah. This incident could be investigated in many aspects. Through the sociological and documentary view, the present writing has tried to investigate the historical data compiled via the library research. The findings of this research reveal that through the misusing, the ignorance of people as well as taking the dictatorship and plotting strategy, Muawiyah as the first Umayyad ruler could devastate the sanctity of divine values and subsequently relying on the invented beliefs he could revive the sects like moarji’ah and jabriyah and provided the ground for their again governing. Keeping the historical view and sociological approach, the article concludes that the tragedy of Ashura in 61 after hijrah was considered the main consequence of these social changes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ashura
  • Muawiyah
  • Umayyads
  • ignorance age
  • social changes