مقایسه تطبیقی گزارش‌های منابع تاریخی و قرآن درباره جریان نفاق عملکرد و روش‌های مقابله با آن از بعثت پیامبر(ص) تا غزوه بدر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای مدرسی تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی قم

2 دانشیار دانشگاه معارف اسلامی قم

چکیده

قرآن و منابع تاریخی، هریک به شیوه خود، به جریان نفاق، عملکرد و روش‌های مقابله با آنان پرداخته­اند. بررسی مقایسه­ای گزارش­های تاریخی مذکور در آنها، می­تواند زوایای پنهانی را روشن نماید. این پژوهش، به دنبال کشف شباهت­ها، تفاوت­ها و تعارض­های گزارش­های تاریخی قرآن و منابع منتخب تاریخی از جنبه محتوایی و روشی، در مقطع زمانی بعثت تا غزوه بدر و محدوده مکانی مکه و مدینه می­باشد. ازاین‌رو، به تناسب از روش توصیفی ـ تحلیلی در بررسی گزارش­های تاریخی و روش تفسیری در بررسی آیات قرآنی و با رویکرد مقایسه­ای بهره می­گیرد. نتیجه اینکه با وجود شباهت­هایی بین گزارش­های قرآن و منابع منتخب تاریخی، قرآن ضمن توجه بیشتر به رفتارشناسی منافقان و ارائه شیوه­های چندگانه برای مقابله با آنان، از نظر محتوایی به موضوعاتی مانند: نقش خدا در رویداد­های تاریخی،سنّت­های تاریخی مانند ابتلا و استدراج پرداخته و از نظر روشی هم به جای پرداختن به معرفی افراد و اشخاص، به دنبال معرفی جریان فکری نفاق و مشخصه­های عام آن بوده که همین روش، آیات قرآنی را فرا عصری می­سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparison between the Reports in the Historical Sources and Holy Quran Concerning the Hypocrisy; Reactions towards It from the Prophethood of Mohammad to Badr Battle

نویسندگان [English]

  • Mahdi Qahramani 1
  • . . 2
1 Ph. D in history and Islamic civilization, Qom Islamic Maaref University
2 Associate Professor of Qom Islamic Maaref University
چکیده [English]

The issue of hypocrisy and the ways of dealing with it have been considered in the Holy Quran as well as the historical sources and the comparative study of aforementioned historical reports can elucidate their concealed dimensions. This research is to discover the similarities, differences, as well as the disagreements between the historical reports in Holy Quran and the selected historical sources in terms of their content and method from the Prophethood of Mohammad (PBUH) to Badr Battle in Mecca and Medina. In this regard, it takes advantage of descriptive - analytical method to achieve its aim. In spite of the similarities between the reports in Holy Quran and the selected historical sources, focus on the behavior of hypocrites and multilayered methods in dealing with them is mostly observed in the Holy Quran. In terms of content, it has considered the issues such as the role of God in the historical events as well as the historical traditions such as affliction and consigning to punishment and in terms of method, it has considered the issues such as the introduction of intellectual trend of hypocrisy as well as its general properties and this very method makes the Qur’anic verses be deemed as beyond time

کلیدواژه‌ها [English]

  • hypocrisy in Holy Quran
  • hypocrisy in historical sources
  • behavioral study of hypocrites
  • ways of dealing with hypocrisy
  • content and method specifications

عنوان مقاله [العربیة]

مقارنة بین تقاریر المصادر التاریخیة و القرآنیة لتیّار النفاق و طرق التعامل معه، فی الفترة الزمنیة الممتدة من بعثة الرسول الأعظم (ص) حتى غزوة بدر

چکیده [العربیة]

تطرّقت المصادر القرآنیة و المنابع التاریخیّة کلٌّ بحسب أسلوبه، إلى الحدیث حول تیّار النفاق، و أسالیب التعامل معه. و یمکن الکشف عن الزوایا المخفیّة لذلک، من خلال دراسة مقارنة للتقاریر التاریخیّة المذکورة حول ذلک.
تسعى هذه المقالة الى توضیح أوجه الشبه و الاختلاف، و تعارض التقاریر التاریخیّة للقرآن و المنابع التاریخیّة المختارة، من ناحیة المحتوى و الأسلوب، للفترة التاریخیة الممتدة من البعثة حتى غزوة بدر، و فی الموقع الجغرافی المحدّد بمکة و المدینة. و من هذا المنطلق، کان الاستناد فی دراسة التقاریر التاریخیة و الطرق التفسیریة و تحلیل الآیات القرآنیّة الى الأسلوب الوصفی التحلیلی، بالإضافة إلى استخدام المنهج المقارن. بالنتیجة یمکن القول بأنّه على الرغم من أوجه الشبه بین روایات القرآن الکریم و المصادر التاریخیة المختارة، فإنّ القرآن الکریم یولی المزید من الأهمیة للحدیث حول سلوک المنافقین مع ذکر الأسالیب و الطرق المتعددة للتعامل معهم. و یتطرق المحتوى للحدیث حول المواضیع التالیة: دور الله تعالى فی الحوادث التاریخیة، السنن التاریخیّة کالبلاء و الاستدراج، بالإضافة إلى تعریف الأفراد و الأشخاص، تعریف تیار النفاق، و ذکر مواصفاته العامة

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • النفاق فی القرآن
  • النفاق فی المنابع التاریخیة
  • سلوک المنافقین
  • أسلوب التعامل مع النفاق
  • خصائص المنهج و المحتوى