دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
4
شماره 4 - زمستان - مسلسل 16
2003
12
22
جامعه ى ایرانى در مواجهه با اعرابِ مسلمان
5
32
FA
حسین
مفتخری
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تربیت معلم
اوضاع و احوال ایران در قرون نخستین هجرى متأثر از ورود اعراب مسلمان به ایران و حاصل مواجهه دو نظام اجتماعى و دو فرهنگ و آیین متفاوت بود. فرهنگ و تمدن ایرانى - اسلامى که محققان ظهور و پیدایش آن را از آغاز قرن سوم هجرى به بعد در نظر مىگیرند، برآیند حداقل دو قرن مواجهه و ارزیابى دو نظام فرهنگى ایرانى و اسلامى با یکدیگر است که سرانجام به وحدت و همسازى آن دو در نظامى جدید منتج شد. هر چند اصول اساسى این تمدن جدید از اسلام نشأت مىگرفت، اما به واسطه دیدگاه جهانشمول اسلام، عناصر و اجزاءِ سازنده آن اغلب خاستگاهى ایرانى داشتند که از سوى دیانت جدید تأیید شده بود. مهمترین مسأله این دو قرن - که از آن به دوره انتقال (گذر) یاد مىشود - فرایند تغییر کیش هر یک از طبقات اجتماعى است. از اینرو مقالهى حاضر به منظور دستیابى به شناختى بهتر و فراگیر از چگونگى پیدایش و نشو و نماى فرهنگ و تمدن اسلامى در ایران به بررسى اولین واکنشهاى جامعه ایرانى در مواجهه با اسلام و اعراب مىپردازد.
ایران,اسلام,دوره اسلامى,دوره انتقال,تمدن اسلامى
https://hiq.bou.ac.ir/article_6452.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6452_f6def56b69faefe4712e3d6d24c06faa.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
4
شماره 4 - زمستان - مسلسل 16
2003
12
22
برآورد کمّى غنایم عصر خلفاى راشدین و برخى پیامدهاى آن
33
68
FA
احمد علی
یوسفی
دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمى گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى.
در طول قریب 30 سال، بعد از وفات رسولاللَّهصلى الله علیه وآله، تا پایان حکومت علىعلیه السلام، غنایم نقدى و غیر نقدى فراوانى از راه فتوحات نصیب مسلمانان شد. افزایش حجم نقدینگى در مدینه ممکن بود در کوتاهمدت سطح عمومى قیمتها را تحت تأثیر جدى قرار دهد، اما به علت رواج داد و ستدها به نحو کالا به کالا، جریان آزاد تجارى بین عربستان و سایر مناطق، ذوب درهم و دینار و تبدیل آنها به شمش و وسایل زینتى و مصرف بخشى از آنها براى جنگ در خارج از مدینه، بعید به نظر مىرسد که در بلندمدت در افزایش سطح عمومى قیمتها به طور قابل ملاحظهاى مؤثر بوده باشد. افزایش تولید و درآمد و عمران و آبادانى مدینه و اطراف آن از دیگر پیامدهاى اقتصادى غنایم بود.<br /> این نوشتار در صدد برآورد کمى غنایم جنگى عصر خلفاى راشدین است و در پایان اشارهاى مختصر به برخى پیامدهاى آن خواهد داشت.
خلفاى راشدین,فتوحات,غنایم,خمس
https://hiq.bou.ac.ir/article_6453.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6453_214e31bc8b4da1e2ebac9a2458ca3c8d.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
4
شماره 4 - زمستان - مسلسل 16
2003
12
22
منازعه محمدبن حنفیه با عبداللَّه بن زبیر و ظهور خَشَبیه
69
108
FA
روح الله
بهرامی
دکترى تاریخ اسلام.
محمد بن حنفیة معروف به ابن حنفیه، فرزند امام علىعلیه السلام و مادرش زنى به نام خولهى حنفیه بود. پس از شهادت امام حسینعلیه السلام جماعتى که عمدتاً جریان سیاسى رادیکال وغالى شیعه بودند، با مرگ یزید و در جنبش مختار، امامت او را در عراق ترویج کردند. جماعتى معروف به کیسانیه مولود این نظریه بود. این مسأله سبب دشمنى سرسختانهى مدعى زبیرى خلافت، یعنى عبداللَّه بن زبیر با ابن حنفیه شد؛ چرا که با ظهور مختار او ابن حنفیه را رقیب خود به شمار آورد.<br /> در مقالهى حاضرى نحوه و زمینههاى شکلگیرى دشمنى عبداللَّه بن زبیر با ابن حنفیه، روابط و مواضع سیاسى ابن حنفیه و ظهور جماعت خشبیه در حمایت از ابن حنفیه مورد بررسى قرار مىگیرد.
محمد بن حنفیه,عبدالله بن زبیر,مختار ابن ابى عبید ثقفى,کیسانیه,خشَبَیه
https://hiq.bou.ac.ir/article_6454.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6454_db2c382de8a04a61c607c6782578398f.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
4
شماره 4 - زمستان - مسلسل 16
2003
12
22
«بیعت» و کارکردهاى آن در عصر جاهلى و صدر اسلام
109
132
FA
حمید رضا
مطهری
دانش آموخته حوزه علمیه قم و کارشناس ارشد تاریخ اسلام
یکى از سنتهاى عصر جاهلى که مورد تأیید و استفادهى اسلام قرار گرفت بیعت است.<br /> شباهتها و تفاوتهایى میان بیعت در عصر جاهلى و صدر اسلام وجود دارد. شباهت، بیشتر در شکل اجرا و برخى شرایط و خصوصیات و متولیان امر بیعت است؛ اما تفاوت مهم بیعت در عصر جاهلى با صدر اسلام، تفاوت کارکردى آن است که ریشه در نظام سیاسى و نوع حاکمیت موجود در آن دو عصر دارد.<br /> در این نوشتار سعى کردهایم ضمن بیان معناى بیعت و اشارهى مختصرى به نظام سیاسى و برخى سنتهاى عصر جاهلى و صدر اسلام، تفاوت کارکردى آن را در این دو عصر بیان کنیم.
بیعت,سنّت,عصر جاهلى,صدر اسلام,کارکرد انشایى,کارکرد تأکیدى
https://hiq.bou.ac.ir/article_6455.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6455_93043ef58247e2c00314690306bf6773.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
4
شماره 4 - زمستان - مسلسل 16
2003
12
22
جنگ صلیبى هشتم
133
154
FA
محمد رضا
پاک
دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمى دانشگاه آزاد اسلامى واحد تهران.
جنگ صلیبى هشتم (9 - 668 ق) با هدف سرنگونى دولت حفصى در تونس روى داد. این جنگ بزرگترین و آخرین جنگ از مجموعه جنگهاى کلاسیک صلیبى بود که همزمان با حملهى مغول به شرق روى داد. برخى از نویسندگان غربى آن را بیهودهترین جنگ صلیبى دانستهاند. مقاومت مردم و علماى افریقیه و سرانجام شکست صلیبىها، از مهمترین حوادث تاریخى دولت حفصى است که نقش اساسى در عرصهى روابط بین الملل داشت.
جنگهاى صلیبى,بنى حفص,تونس,لوئى نهم,المستنصرباللَّه
https://hiq.bou.ac.ir/article_6456.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6456_9efb737e2cff7ff1ac752eae18d8b71d.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
4
شماره 4 - زمستان - مسلسل 16
2003
12
22
سفرهاى زیارتى پادشاهان صفوى
155
174
FA
محمد علی
رنجبر
استادیار دانشگاه یزد.
با رسمیت یافتن مذهب شیعه در دورهى صفوى (907 - 1135 ق) توجه و اهتمام شاهان صفوى به زیارت مقابر و ائمه(ع)، امامزادگان، و برخى از بزرگان تصوف (هم چون: شیخ صفى، شیخ زاهد و شیخ شهابالدین اهرى) افزایش یافت. در این نوشتار، بر اساس آگاهىهاى موجود، به سفرهاى زیارتى در طول دورهى صفوى، چگونگى انجام سفر و اعمالى که به جا مىآوردند و اهداف سیاسى و اقتصادى احتمالى که در نظر داشتند اشاره شده است.<br /> نکتهى دیگرى که در این نوشتار مورد بررسى، قرار گرفته است روند انجام سفرهاى زیارتى است که از آغاز حکومت صفوى تا دورهى عباس اول، روز به روز، افزایش و پس از آن کاهش یافت.
صفویان,زیارت,ائمه علیهمالسلام,عتبات عالیات,مشهد,اردبیل,صوفیان
https://hiq.bou.ac.ir/article_6457.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6457_522df4475eeb82c365bb719c8ff9f6d7.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
4
شماره 4 - زمستان - مسلسل 16
2003
12
22
تحول حکومت در قرون اوّلیه اسلام
175
188
FA
همیلتون
گیب
نویسنده
حسن
حضرتی
دانشجوى دکترى تاریخ اسلام - دانشگاه تهران.
مؤلف در این نوشتار سعى نموده است تا تحوّلات ایجاد شده در ساختار قدرت را به طور عام در دورهى امویان و به طور ویژه در دورهى هشام، بررسى نموده و تبعات و تأثیرات آن را در تحوّلات سیاسى و اجتماعى جامعهى مسلمانان بررسى نماید. وجه مشخصهى عمدهى کار او، نگاه نظاممند و تئوریک ایشان به تحوّلات تاریخ اسلام است که از حیث روشى الگویى مناسب براى پژوهشگران تاریخ اسلام مىباشد.
اسلام,امویان,هشام,اندیشه سیاسى,تحول حکومت
https://hiq.bou.ac.ir/article_6458.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6458_2cb667412f1c3d9ac6c684aec8a4dd16.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
4
شماره 4 - زمستان - مسلسل 16
2003
12
22
فرنگى ها
189
204
FA
برنارد
لوئیس
نویسنده
ج. ف. پ.
هاپکینز
نویسنده
عباس
احمدوند
orcid.org/0000-0003-
دانشجوى دکترى تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامى - دانشگاه تهران.
a.ahmadwand@gmail.com
مقاله حاضر گزارش مختصرى از تصورات مسلمانان از غرب و غربیان از آغاز تا دورهى عثمانى، با تکیه بر گزارشهاى جهانگردان و جغرافیادانان مسلمان است. این مقاله از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول به بررسى گزارشها و آگاهىهاى مسلمانانِ مشرق زمین از اروپا و جهان مسیحى مىپردازد و بخش دوم به گزارشهاى مسلمانان اندلس از آنها. امید است که مقاله حاضر که شرحى است از تاریخچهى غربشناسى مسلمانان، گامى باشد در غربشناسى ما ایرانیان.
فرنگى ها,اِفْرَنج,اروپا,غربشناسى,اندلس,جهانگردان مسلمان,جنگهاى صلیبى
https://hiq.bou.ac.ir/article_6459.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6459_faa3aaeca87ce38ede1dd11137721aed.pdf