دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
3
شماره 4 - زمستان - مسلسل 12
2002
12
22
«طعمه» و تحوّل آن در تشکیلات ادارى و مالى صدر اسلام
5
14
FA
سید جمال
موسوی
استادیار دانشگاه تهران
«طعمه» به عنوان یک اصطلاح در تشکیلات مالى و ادارى مسلمانان در دوره هاى مختلف معنى و مفهوم متفاوت داشته است. در دورهئ پیامبر(ص) به معنى واگذارى و بخشیدن سهم هاى مشخصى از محصولات اراضى خالصه به افراد بوده است. پس از آن در دوره خلافت نوعى اقطاع استغلال بوده و به معناى واگذارى حق بهره بردارى از عواید یک منطقه حکومتى به کار مى رفته است. در این مقاله با استناد به شواهد و مدارک تاریخى مدلول اصطلاح طعمه در صدر اسلام (زمان پیامبر(ص) و خلفاى راشدین و اموى) مورد بحث و بررسى قرار مى گیرد.
اسلام,تشکیلات مالى,طعمه,اقطاع
https://hiq.bou.ac.ir/article_6420.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6420_f95f319fb120fa80c10cdf4c47d46615.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
3
شماره 4 - زمستان - مسلسل 12
2002
12
22
بنى غانیه خاندانى حکومت گر در غرب اسلامى
15
40
FA
شهلا
بختیاری
عضو هیئت علمى دانشگاه الزهرا(س)
بنى غانیه خاندانى از بربرها بودند که در قرن ششم هجرى در منطقه شرق اندلس و افریقیه به حکومت رسیدند. نخستین امیر از بنى غانیه محمد بن على بن غانیه مُسوفى و آخرین آنان عبدا& بن اسحاق است. این خاندان که با حمایت مُرابطان روى کار آمد, پس از سقوط دولت مرابطى و در زمان حاکمیت موحدان از حامیان بزرگ تفکر مرابطان به شمار مى رفت. تاخت و تازهاى بنى غانیه تا مدت ها سبب سلب آرامش از موحدان شد. سپاهى که آنان از اعراب مهاجر و صحرا گرد فراهم آوردند, سبب آشفتگى اوضاع اِفریقیه در نیمه دوم سده ششم و نیمه نخست سده هفتم شد. ضربات مداوم موحدان و حَفصیان به آنان در افریقیه سرانجام به حضور بنى غانیه در آن جا خاتمه داد.<br /> شاخه دیگر این خاندان در میورقه حضور داشتند که موحدان در سال هاى آخر سده ششم به حضور آنان خاتمه دادند, این نواحى تا زمان تصرف به دست مسیحیان در دست موحدان باقى ماند.
بنى غانیه,موحدان,اَندُلُس,اِف²ریقیه,میورقه
https://hiq.bou.ac.ir/article_6421.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6421_ae9143f5fcd07e4f35f727b79e522f70.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
3
شماره 4 - زمستان - مسلسل 12
2002
12
22
تحوّل اندیشه هاى کلامى و فلسفى در عهد موحدین
41
74
FA
محمد رضا
پاک
پژوهشگر و دانش آموخته حوزه علمیه قم.
در حالى که مسیحیان آندلس در کنار صلیبیان تهاجمى گسترده علیه مسلمانان را آغاز مى کردند و خلافت عباسى به دنبال مهار جریان تشیع و سامان دادن امور غرب در جهت مصالح مذهب تسنن بود, موحدین بر پایه مهدویت بر مغرب مسلط شدند. دو قرن مناقشه در عرصه اندیشه هاى فلسفى و کلامى به نتیجه اى ارزشمند در دوره موحدین انجامید. هر چند نفوذ نظریات فلسفى ابن رشد در غرب مسیحى با عکس العمل شدید کلیسا مواجه شد; اما متکلمان مسیحى از کلام غزالى استقبال کردند. تلفیق, التقاط و ترکیب اندیشه هاى فلسفى و کلامى از مشخصه هاى بارز دوره موحدین است.
ابن تومَرت,غزالى,دولت موحدین,متکلمان مسیحى,ابن رشد
https://hiq.bou.ac.ir/article_6422.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6422_e88d6cf1cb8189c51f3bcc351a1f8f14.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
3
شماره 4 - زمستان - مسلسل 12
2002
12
22
سادات در دوره مغول
75
88
FA
جواد
عباسی
دکترى تاریخ ایران اسلامى.
یکى از پیامدهاى اجتماعى ظهور اسلام, شکل گیرى طبقه اى به نام ((سادات)) در جامعه اسلامى بود. با گسترش اسلام در سرزمین هاى دیگر, سادات از شرق تا غرب عالم اسلامى پراکنده شدند و به عنوان گروهى محترم و متنفّذ مورد توجه قرار گرفتند. ایران از جمله سرزمین هایى بود که سادات در آن نفوذ و جایگاه قابل توجهى یافتند و روز به روز بر شهرت و اعتبار آنان افزوده شد. با این حال, موقعیت آن ها از شرایط سیاسى, اجتماعى, اقتصادى و مذهبى دوره هاى مختلف تاریخ ایران نیز تا…ثیر مى پذیرفت. در این مقاله, وضع سادات در ایرانِ عصر مغول بررسى شده است.
سادات,مغول,ایلخانان,دارالسّیاده,موقعیت اجتماعى
https://hiq.bou.ac.ir/article_6424.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6424_6395a06a4c969ec4a1d37edcbd642058.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
3
شماره 4 - زمستان - مسلسل 12
2002
12
22
على(ع) و نحوه نگرش به قدرت
89
118
FA
علی
کریمی
کارشناس ارشد تاریخ اسلام
تشریح اندیشه سیاسى على(ع) و دیدگاه هاى وى درباره قدرت همواره مورد توجه مورخان و محققان بوده است. اما در این میان نظریه اى که امام على(ع) را از سایر حاکمان اسلامى متمایز مى نماید, حاکم آرمانى و اصولى بودن و نگاه اعتبارى داشتن به قدرت است. نوشتار حاضر که مقدمه اى در این زمینه است, سعى در بررسى این دیدگاه بر اساس برخى شواهد تاریخى دارد.
على(ع),قدرت,دیدگاه آرمان گرایى,نگاه اعتبارى و اصولى
https://hiq.bou.ac.ir/article_6425.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6425_aa270cea2cfece8b0b96d853f5a2ac28.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
3
شماره 4 - زمستان - مسلسل 12
2002
12
22
تاریخ اسلام از منظر چند پایگاه اسلامى
119
142
FA
میر هادی
حسینی
عضو هیإت علمى دانشگاه تربیت معلم تهران
در شماره 7, تاریخ اسلام از منظر چند پایگاه غربى, مورد بررسى قرار گرفت. گرچه دیدگاه طراحان این پایگاه ها, تإثیر غیر قابل انکارى در ذهن خواننده دارد, در عین حال, براى یک محقق و پژوهشگر, آشنایى با نظرات مختلف مفید خواهد بود.<br /> در این شماره, بر خلاف مطالب قبل, تاریخ اسلام را از منظر پایگاه هائى مورد بررسى قرار مى دهیم که طراحى و ساخت صفحات وبWeb) ) آنها در جهان اسلام و یا توسط یک مسلمان انجام شده است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_6426.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6426_583d82b92f06c743cf1e3f9e4ecf10d1.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
3
شماره 4 - زمستان - مسلسل 12
2002
12
22
ادب جهادى در ایران قرن سیزدهم
143
158
FA
آن
لمبتون
نویسنده
نصرالله
صالحی
دانشجوى دکترى تاریخ ایران اسلامى ـ دانشگاه تهران.
نوشتارى که برگردان آن در پى مىآید, در زمره یکى از نخستین پژوهش هایى است که در زمینه موضوع جهادیه در دوره قاجاریه انتشار یافته است. مولف بعد از اشاره اى مختصر به مسإله جهاد در صدر اسلام به جایگاه جهاد در فقه و کلام شیعه در چهار دوره اصلى از تاریخ تشیع; یعنى آل بویه, ایلخانیان, صفویان و موکدا دوره قاجاریان پرداخته است. وى در هر یک از این چهار دوره به دیدگاه یکى از برجسته ترین فقیهان استناد کرده و نظریات آنان در باب جهاد را بررسى کرده است. از همین روى در بخش پایانى مقاله به روابط علما با دولت در دوره فتحعلى شاه پرداخته و با اشاره به مهم ترین مسإله این دوره, یعنى جنگ هاى ایران و روس, به ضرورت صدور فتاوى جهادیه از سوى علما اشاره کرده است. نویسنده براى یک بررسى موردى از این فتاوى, بخش جهادیه کشف الغطإ اثر شیخ جعفر کاشف الغطإ را برگزیده و ضمن توضیح درباره آن, بخشى از متن این اثر را در مقاله خود به زبان انگلیسى برگردانده است.
جهادیه,علما,قاجاریه,کاشف الغطإ,فتحعلى شاه,روسیه
https://hiq.bou.ac.ir/article_6427.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6427_2460b8a814a738c3169a8f98a29eed15.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
3
شماره 4 - زمستان - مسلسل 12
2002
12
22
امپراتورى عثمانى و اصلاحات; مدحت پاشا
159
196
FA
م.طیب
گوک بیلگین
نویسنده
حسن
حضرتی
عضو هیئت علمى موسسه آموزش عالى باقرالعلوم(ع)
در سده نوزدهم میلادى, امپراطورى عثمانى به واسطه آشنایى با فرهنگ مغرب زمین و از طرف دیگر مواجهه با موانع ساختارى در درون جامعه خویش به انجام اصلاحاتى در ابعاد مختلف دامن زد. به دوره اى که این اصلاحات انجام گرفته است عصر تنظیمات اطلاق مى شود. تنظیمات در اصل در 26 شعبان 1255 قمرى برابر با سوم نوامبر 1839 میلادى با اعلان فرمان تنظیمات خیریه آغاز گردید.<br /> بدون تردید یکى از بازیگران تإثیرگذار اصلاحات عثمانى مدحت پاشا است که در مقام یکى از دولتمردان تجددگرا خود را شناسانده است. نوشتار حاضر ترجمه مدخل ((مدحت پاشا)) از دایره المعارف بزرگ اسلامى به زبان ترکى استانبولى مى باشد که در آن مولف به طور مبسوط به زیست نامه و کارنامه سیاسى این شخصیت بزرگ پرداخته است.
امپراطورى عثمانى,اصلاحات,مدحت پاشا,تنظیمات
https://hiq.bou.ac.ir/article_6428.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6428_5055e65e21fca4c718653f2f2a9ae405.pdf