دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
13
شماره 1 - بهار 91 - مسلسل 49
2012
03
20
بررسی تاریخی حقوق بشر دوستانه در جنگهای پیامبر(ص)
7
24
FA
حمید رضا
مطهری
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
رعایت حقوق زنان، کودکان، سالخوردگان و افراد ناتوان یکی از نکات مهم در جنگ است که از آن با عنوان حقوق بشر دوستانه «Humanitarian law» یاد میشود. در عصر حاضر سازمانها، گروهها و برخی از افراد در نقاط مختلف جهان تحت این عنوان فعالیت میکنند. شناخت جایگاه این قانون در اسلام و تبیین مفاد آن در سیره نبوی از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ زیرا رعایت اصول جوانمردانه، خودداری از روشهای غیر متعارف در جنگ، حمایت از زنان و کودکان، حفاظت از افراد ناتوان و سالخورده و منع به کارگیری سلاحهای مخرب از نکات مهمی هستند که در قوانین امروزی بر آنها تصریح میشود و این موارد در سیره نبوی نیز مورد تأکید قرار گرفته و اجرایی شدهاند. <br />این نوشتار بر آن است تا با نگاهی به جنگهای عصر نبوی و بررسی توصیههای آن حضرت6 درباره گروههای ناتوان یا خارج از جنگ، راهکارهای پیامبر6 برای حفاظت از آنان را تبیین کند و به این پرسش پاسخ دهد که سیره رسول خدا6 درباره زنان، کودکان و افراد ناتوان دشمن در جنگها چگونه بود؟
رسول خدا6,حقوق بشر دوستانه,زنان,کودکان,محیط زیست
https://hiq.bou.ac.ir/article_5219.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5219_ed04b808784175db8677532256f8d4c3.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
13
شماره 1 - بهار 91 - مسلسل 49
2012
03
20
بررسی تاریخی زمینههای بروز تعارض در مدینة النبی
25
53
FA
سید حسین
فلاح زاده
استادیار دانشگاه باقرالعلوم
hossain270@gmail.com
حسین
قاضی خانی
کارشناس ارشد تاریخ اسلام
اگر اختلاف و تعارض به عنوان واقعیتی غیر قابل انکار در جوامع بشری به درستی مدیریت نشود، میتواند به تنش و حتی بحران در جامعه منجر شود. از این روی، امروزه شاخهای از دانش مدیریت به بررسی عوامل و زمینههای پیدایش تعارض و راههای مقابله با آن اختصاص یافته است. بررسی سیرة نبوی نشانگر آن است که در جامعة اسلامی عصر نبوی نیز عوامل و زمینههای مختلفی برای بروز تعارض وجود داشته است و پیامبر6 با درایت و کاردانی، این تعارضها را مدیریت میکردند. این نوشتار با بهرهگیری از مفاهیم و مباحث مطرح در زمینه مدیریت تعارض، میکوشد بسترهای بروز تعارض در جامعة اسلامی عصر نبوی را در دو بخش متغیرها و عوامل ساختاری و متغیرها و عوامل انسانی شناسایی نماید.
رسول خدا(ص),سیرة نبوی,مدینه,تعارض,مدیریت تعارض
https://hiq.bou.ac.ir/article_5220.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5220_8520e381802dae5e4a87577cb02e24af.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
13
شماره 1 - بهار 91 - مسلسل 49
2012
03
20
پیماننامه مدینه، نمونهای تاریخی در زمینه حل اختلاف
55
79
FA
شهلا
بختیاری
استادیار تاریخ اسلام دانشگاه الزهرا(س).
زهرا
نظر زاده
کارشناس ارشد تاریخ اسلام دانشگاه الزهرا(س).
پیامبر(ص) پیماننامهی مدینه را که نخستین قانون اساسی مستند در حوزه اسلام است برای روشن شدن روابط ساکنان مسلمان و غیر مسلمان داخل مدینه و ارتباط با مردمان خارج مدینه تنظیم کردند. این پیماننامه در زمینه حل اختلاف از اهمیت ویژهای برخوردار است. شیوهها و ابزار به کار رفته و پیشبینی شده در آن، سبب شده است که به عنوان یکی از کارآمدترین نمونههای حل اختلاف جلوه کند. مقاله حاضر در پاسخ به این پرسش طراحی شده است که در صورت مقایسه تطبیقی پیماننامه مدینه با رویکردهای جدید حل اختلاف در غرب، چه موارد مشابهی میان این دو رویکرد یافت میشود؟ فرض بر آن است که در هر دو مورد، با وجود تفاوتهای فرهنگی کوشش میشود که اختلافها با رویکرد به تعیین میانجی که در پیماننامه مدینه، پیامبر6 بودند، تقسیم اختلاف به مؤلفههای کوچک، تعیین اصول، پذیرش نظام طراحی شده میانجیگری و پذیرفتن اقتدار بالاتر حل شوند. چنین ساختاری که نسبت به زمان خود بسیار مترقی بود در جامعه، صلحی ماندگار ایجاد کرد و در مقایسه با رویکردهای کنونی حل اختلاف در غرب، نه تنها ضعف ندارد بلکه در مواردی از آن قویتر طراحی شده است. چنین خصوصیاتی در پیماننامه مدینه، آن را از یک پیمان محدود منطقهای خارج میکند و در ردیف پیشرفتهترین اصول حل اختلاف قرار میدهد. <br />
پیماننامه مدینه,حل اختلاف,میانجی گری,عصر نبوی,تاریخ صدر اسلام
https://hiq.bou.ac.ir/article_5221.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5221_5b12a54c428017f1ed5cda9e0d4f4321.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
13
شماره 1 - بهار 91 - مسلسل 49
2012
03
20
درآمدی بر نسبنگاری طالبیان
81
120
FA
سید محمد رضا
عالمی
دانشجوی دکتری تاریخ تمدن اسلامی جامعة المصطفی العالمیه
در قرون اولیه اسلامی، انساب نگاری آل ابی طالب چندان گسترده نبود و این رشته، مانند بقیه انساب عرب در کتابهای عمومی انساب عرب و قریش ثبت میشد اما از اواخر قرن سوم به بعد با توجه به آموزههای دینی، مذهبی و جایگاه خاندان پیامبر6 در نزد مسلمانان و به خصوص شیعیان، انسابنگاری اختصاصی طالبیان شکل گرفت. برای تألیف انساب طالبیان در آغاز از منابع انسابنگاری عمومی استفاده میشد اما به مرور زمان و تحت تأثیر روابط نقبا و نسب دانان تحت نظر ایشان، تألیفات درباره انساب طالبیان افزایش چشمگیری یافت و منابع آن بسیار به روز و کارآمد شد. بیشتر نویسندگان انساب طالبیان، شیعه و طالبی هستند که در میان ایشان، مؤلفان امامی مذهب درصد بیشتری را به خویش اختصاص دادهاند. این نوشتار بر آن است تا با استفاده از کتابهای انساب، روایت و تحلیل درستی از روند شکلگیری انسابنگاری طالبیان و ارتباط آن با منصب نقابت، محدوده و نحوه ارتباط و ویژگیهای انساب نگاران و منابع ایشان ارائه دهد.
نسب,نسبنگاری,انساب آل ابیطالب,طالبیان,نقابت
https://hiq.bou.ac.ir/article_5222.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5222_10c864d373c61542085d44b40dbde7f6.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
13
شماره 1 - بهار 91 - مسلسل 49
2012
03
20
سیاست علمی و فرهنگی فاطمیان در مصر
121
156
FA
فاطمه
جان احمدی
دانشیار دانشگاه الزهرا(س)
صفورا
سالاریه
مدرس جامعة الزهرا
saforasalari@gmail.com
مقاله حاضر درصدد بیان «سیاستهای علمی و فرهنگی فاطمیان» با تأکید بر ترویج تعلیم و تربیت است. فاطمیان از ابتدای حکومت در مصر، همزمان با تثبیت قدرت به فعالیتهای علمی و فرهنگی پرداختند؛ زیرا افزون بر اینکه یکی از پایههای اساسی استمرار قدرت و اقتدار، علم و تقویت فرهنگ عمومی با رویکردی عالمانه است، برای جلوگیری از انفعال در برابر دو رقیب سیاسی و علمی(بنی عباس وآل بویه) باید استقلال علمی و متکی به فرهنگ غنی بومی خویش را تقویت میکردند. پیشنة علمی- فرهنگی سرزمین مصر هم مشوق خوبی برای فعالیت های فرهنگی فاطمیان بود. بر این اساس، فاطمیان بیشترین تلاش خویش را در پی ریزی یک شاکلۀ مستحکم علمی با تمام جوانب از نظر ساختاری، محتوایی، و نخبه پروری مبذول داشتند. آنان برای تحقق اهداف خود، مراکز آموزشی و پژوهشی فراوانی مانند مساجد، کتابخانه و مدارس تأسیس کردند و امکانات مادی و معنوی بسیاری را در این مسیر صَرف نمودند و حتی برای استفاده از توان علمی موجود در سایر مناطق اسلامی، عالمان و دانشمندان دیگر سرزمینها را به دربار خود دعوت نمودند. نتیجۀ این تلاشهای بی وقفه، شکل گیری کانونهای علمی و حلقه های متعدد پر رونق درس و بحث در حوزه های گوناگون علمی بود.
فاطمیان,اسماعیلیان,سیاست علمی و فرهنگی,نهادهای آموزشی,مصر
https://hiq.bou.ac.ir/article_5223.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5223_0e895f82995a0b6c6836d8dbdf16bbc5.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
13
شماره 1 - بهار 91 - مسلسل 49
2012
03
20
شمس الدین التتمش، نخستین فرمانروای مستقل مسلمان در دهلی
157
182
FA
اسماعیل
حسن زاده
استادیار دانشگاه الزهرا(س)
ihassanzadeh111@gmail.com
محترم
وکیلی
کارشناس ارشد تاریخ اسلام
دهلی مهمترین شهر هندوستان شمالی است که راجه پریتوی (prithvi) آن را بنا کرد و در میان هفت شهر منسوب به این نام، قدیمترین آنها محسوب میشود. به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژة این شهر، سلسلههای مختلفی در آن حکومت کردهاند که یکی از مهمترین آنها، سلاطین دهلی معروف به «شمسیان هند» نخستین سلسلة اسلامی که بر هندوستان پیش از دوران سلطنت مغول بر این سرزمین است. شمس الدین التتمش نخستین پادشاه این سلسله و مهندس اصلی سلطنت دهلی است که به عنوان نخستین حاکم مستقل مسلمان دهلی از اهمیت و منزلت خاصی برخوردار است، در این مقاله چگونگی به قدرت رسیدن التتمش، مهمترین وقایع دوران حکومت او و سیاستهای او در تحکیم قدرت مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
شمسالدین التتمش,شمسیان هند,اسلام,دهلی,فتوحات
https://hiq.bou.ac.ir/article_5224.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5224_a4f160bda380c1514f33acaac7062f5a.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
13
شماره 1 - بهار 91 - مسلسل 49
2012
03
20
درآمدی بر تاریخ اجتماعی اسپانیای اسلامی در منابع تاریخی و جغرافیایی قرن چهارم تا هفتم هجری
183
210
FA
مریم
سعیدیان جزی
عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان
سرزمین اندلس که به فاصله کمی پس از فتوحات اسلامی از پیکره سیاسی دستگاه خلافت عباسی جدا شد، به دلیل شرایط ویژه اقلیمی، تاریخی و انسانی همواره مورد توجه مورخان، جغرافیدانان، ادیبان و دیگر نویسندگان مسلمان قرار داشته است. در میان اخبار و روایتهای مربوط به این خطه از جهان اسلام، گزارشهای مربوط به تاریخ اجتماعی آن از جایگاهی ویژه برخوردار است. این مقاله پس از مروری بر سیمای کلی جغرافیای اسپانیای اسلامی میکوشد با تکیه بر گزیدهای از منابع تاریخی و جغرافیایی قرن چهارم تا هفتم هجری، به شیوۀ سند پژوهی، تاریخ اجتماعی این منطقه را با تأکید بر موقعیت اقتصادی و تجارت، مشاغل، گروههای اجتماعی، اقوام و گزارشهای مذهبی مورد بررسی اولیه قرار دهد تا زمینهای برای پژوهشهای گستردهتر در این شاخۀ نوپدید تاریخ نگاری را فراهم آورد.
اندلس,اسپانیای اسلامی,تاریخ اجتماعی,تجارت,شاغل
https://hiq.bou.ac.ir/article_5225.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5225_e368e0c47af153ec63fbc8ff1c1cc2d3.pdf