ORIGINAL_ARTICLE
کندوکاوی دیگر در تعریف علم تاریخ
نوشتار پیش رو در صدد است تا مقالة کندوکاوی در تعریف علم تاریخ، اثر دکتر ملائی توانی (منتشر شده در شماره 22 فصلنامه تاریخ اسلام) را نقد و بررسی کند. مؤلف در آنجا سیزده ویژگی برای علم تاریخ بیان کرده و سپس براساس آنها تعریفی از علم تاریخ ارائه داده است. در این نوشته، ابتدا آن ویژگیها به اختصار بیان میشود و سپس ذیل سه عنوان موضوع تاریخ، علم تاریخ و روش در تاریخ، مطالب مزبور نقد میگردد. در نتیجه روشن میشود که تعریف ارائه شده فقط تعریف تاریخ تحلیلی است و انواع دیگر دانش تاریخ فراموش شده است و نمیتوان آن را به عنوان تعریف علم تاریخ پذیرفت؛ علاوه بر این که دو مبحث «موضوع علم تاریخ» و «روش در تاریخ» اشتباهاً ذیل تعریف تاریخ آمده است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5534_e0ad3d0d57871fe8ba0c8fdd7148897f.pdf
2006-08-23
5
18
تاریخ
علم تاریخ
موضوع تاریخ
روش در تاریخ
حادثه تاریخی
معرفت تاریخی
محمد علی
علیپور
1
عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره).
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مالک اشتر و اوضاع زمانه
تحقیق درباره شخصیتهای تأثیرگذار جهان اسلام در قرن اول هجری برای نشان دادن تصویری نسبتاً واضح و درعین حال واقعی از اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن روزگار ضروری است. مالک بن حارث نخعی، معروف به مالک اشتر، یکی از بزرگان و صاحب نفوذان شهر کوفه بود. وی در دوران خلافت عمر (پس از تأسیس کوفه در سال 17ﻫ)، عثمان و حضرت علی(ع) در این شهر اقامت داشت، ولی نفوذ و تأثیر وی بر حوادث و وقایع جهان اسلام در همه این دورهها یک ساننبود، در این مقاله سعی شده است نقش و جایگاه مالک در حوادث این دوران مهم بیست ساله، تجزیه و تحلیل شود.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5559_dd0456fd9a40350182c850cf52528e16.pdf
2006-08-23
19
45
عثمان
علی(ع)
معاویه
کوفه
مالک اشتر
جنگ صفین
مصر
علی اکبر
عباسی
aa_abbasi_z@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
عباسیان و فاطمیان
به قدرت رسیدن فاطمیان، با نفوذ و گسترش قلمرو آنها در مناطق تحت نفوذ عباسیان و گرایش توده مردم به آنان همراه شد. خلافت عباسی این روند را تهدیدی جدی برای خلافت خود قلمداد کرد و در صدد مقابله با آن برآمد. از آنجایی که در این ایام آل بویه بر مرکز خلافت عباسی سیطره پیدا کرده بودند، عملاً دست خلفای عباسی در امور کوتاه شد. به این دلیل در زمان خلافت المطیع والطایع که اوج قدرت و حاکمیت آل بویه بود، آنان نتوانستند به اقدام جدی بر ضد فاطمیان دست زنند، اما در زمان القادر بالله،غزنویان در صحنه سیاسی حضور فعالی یافتند و با توجه به تعصب مذهبی ایشان، راه برای اقدامات القادر و خلفای بعد از او بر ضد فاطمیان هموار گردید.
در این مقاله، تبلیغات گستردة عباسیان بر ضد فاطمیان مصر، خصوصاً از سال 381 تا 512هـ به طور اجمال بررسی میشود.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5560_ad32b0eccff2b5f50bf9abd5f34ffa0a.pdf
2006-08-23
47
64
عباسیان
فاطمیان
غزنویان
قرامطه
القادر قاهره
بغداد
هدیه
تقوی
1
کارشناس ارشد تاریخ اسلام
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پراکندگی جغرافیایی تشیع در ایران روزگار ایلخانی
در این مقاله، با استفاده از منابع تاریخی و جغرافیایی، وضعیت پراکندگی جغرافیایی تشیع در ایران، ابتدا در دوره پیش از یورش مغولان و معاصر با آن و سپس در دوران ایلخانان تا سقوط آنها با تأکید بر تحولات آن دورهها بررسی میگردد؛ با اذعان به این نکته که سایر منابع نیز در این باره راهگشا میباشند.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5561_ecd82d5e114121e628e1d99b25205d30.pdf
2006-08-23
65
94
مغول
ایلخانان
تشیع
اسماعیلیان
حِلّه
حسین
ابراهیمی
1
کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقدی بر مقاله «حاج بکتاش ولی و طریقت بکتاشیه»
بکتاشیه از طریقتهای مهم صوفیانه در آناتولی است که مؤسس آن، حاج بکتاش ولی، در نیمه اول قرن هفتم هجری از خراسان به آناتولی مهاجرت کرد. ورود او به آناتولی با قیام باباییان همزمان بود و احتمالاً حاج بکتاش ولی، خلیفة بابا الیاس خراسانی، رهبر این قیام بود. حاج بکتاش با پرهیز از رویارویی نظامی با دولت سلجوقیان روم، مسیر فکری باباییان را دنبال کرد و با بهرهگیری از عناصری، چون باورهای مذهبی ترکان قبل از اسلام، افکار صوفیانه رایج در آناتولی، مسیحیت و ...، مکتبی را بنیان گذاشت که در روزگار عثمانی از طریقتهای رسمی شد و سپاهیان نظامی ینیچری را تحت نفوذ معنوی خود گرفت. پس از آن نیز بکتاشیه از جریانهایی، مانند حروفیه و تبلیغات شیوخ صفوی تأثیر پذیرفت.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5562_ccf5c8914a9c1d391b538f3d42eda76d.pdf
2006-08-23
95
105
آناتولی
سلاجقه روم
آل عثمان
باباییان
بکتاشیان
حاج بکتاش ولی
هادی
عالم زاده
1
.
AUTHOR
فهیمه
مخبر دزفولی
2
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
برگی از پیشینة تلاش ایرانیان برای اتحاد مسلمانان
دورة صفویه معمولاً به دورة اختلاف «مذهبی» بین ایران و عثمانی معروف است. ولی تاریخ، برگهایی از اتحاد،حسن تفاهم، دوستی و صمیمیت دوکشور مسلمان را با همدیگر نشان میدهد. بعد از انعقاد معاهده ذهاب (1049ﻫ/ 1639م) بین شاه صفی و سلطان مراد چهارم، عثمانیها از مخالفت با ایران دست کشیدند. به این ترتیب، تأثیر گذاری عامل «مذهب» که یکی از عوامل اختلاف بین دوکشور بود، تا اندازهای تخفیف پیدا کرد.
در دورة افشاریه، نادرشاه چندین سال با عثمانی جنگید، ولی سرانجام دریافت که باید بین مسلمانان صلح و آشتی برقرار گردد. وی برای تحقق بخشیدن به تألیف بین شیعه و سنی، در سال 1156ﻫ «انجمن دینی نجف» را تشکیل داد و علمای بزرگ و معروف شیعه و سنی کربلا، نجف، حله، بغداد و کاظمین در کنار عالمانی از ایران، بخارا و افغانستان، در آن مجلس بزرگ مشورتی شرکت کردند.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5563_dd1e82308cbf163ccdb1ddabc6e2ddd9.pdf
2006-08-23
107
122
صفویه
افشاریه
عثمانی
مذهب
اتحاد اسلام
نادرشاه
ابوالفضل
عابدینی
1
دانشجوی دکتری تاریخ و عضو هیأت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آرایش نظامی آل بویه درعراق و ایران «کلیفورد ادموند باسورث»
نوشتار حاضر، وضعیت و ساختار نظامی حکومت آل بویه را بررسی کرده است. از دیدگاه صاحب مقاله، جنبه توسعه طلبانه دولت آل بویه – که خود براساس قدرت نظامی شکل یافته بود - و نوع ساختار ترکیبی سپاهیان آنها از عوامل مهم تطور جنبه نظامی بویهیان به شمار میآید. در این پژوهش، توضیحات دقیق و عالمانهای از سازوبرگها و ادوات نظامی آن دوره، شیوه جنگ آوری سپاه، عرض سان بینی از سپاه، نحوه پرداخت حقوق و مستمری سربازان و فرماندهان و نیز چگونگی ساختار نظامی آل بویه در مقایسه با دولتهای مجاور و قبل و بعد از آن براساس منابع دست اول تاریخی، آورده شده است. در این میان از واگذاری املاک اقطاعی (تیولی) به نظامیان، در ازای خدمات نظامی و به ویژه در زمان رکود مالی حکومت، به تفصیل بحث شده است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5564_f609499968fd775c8ad85598f1739a36.pdf
2006-08-23
123
164
آل بویه (بویهیان)
دیلمیان
خلافت عباسی
سپاه
تشیع
اقطاع
کلیفورد
ادموند باسورث
1
نویسنده
LEAD_AUTHOR
حسین
علینقیان
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب
AUTHOR