ORIGINAL_ARTICLE
مراکز علمی ایران در دوره ایلخانان
عدم گرایش و پایبندی مغولان به دین و مذهبی خاص موجب رشد و باروری همه گروههای اعتقادی و فکری و فرهنگی در ایران شد و به نوعی مساوات و آزادی نسبی در تحصیل علوم برای همه پیروان ادیان و فرق مذهبی برقرار گردید و دانشمندان بسیاری در مراکز علمی و مدارس شهرهای بزرگ این دوره گرد هم آمدند. از جمله مدارس و مراکز علمی مهم این دوره عبارتند از: رصد خانه مراغه، مرکز آموزش و تحقیق ریاضیات و نجوم؛ مجتمع شنب غازان، مرکز تعلیم و تعلم علوم دینی (حنفی و شافعی)؛ ربع رشیدی که مقاطع ابتدایی تا تحصیلات عالی را شامل میشد و علاوه بر علوم دینی (حنفی و شافعی) به آموزش علمی و عملی طب نیز تخصیص یافت؛ مدرسه سلطانیه که به تعالیم مذهب تشیع اثنی عشری اختصاص پیدا کرد، و مدرسه سیار، مرکز آموزشی جدیدی که به ابتکار ایرانیان، برای رفع نیاز تحصیلی زندگی ایلی ایجاد گردید. هر کدام از مجتمعهای مذکور از خدمات آموزشی و رفاهی جنبی از جمله دارالتعلیم برای کودکان بیسرپرست، خانقاه، دارالسیادت، دارالشفاء کتابخانه و انتشارات نیز برخوردار بودند.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5513_a04666f8c1f55d5f5cf1f76f6902972e.pdf
2007-05-22
7
32
مغولان
ایلخانان
رصد خانه مراغه
شنب غازان
ربع رشیدی
مدرسه سلطانیه
پروین
ترکمنی آذر
ptorkamanyazar@gmail.com
1
استادیار پژوهشی پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بنادر ایرانی خلیج فارس در قرون میانی اسلام
ایالتهای جنوبی ایران به سبب واقع شدن در حاشیه خلیج فارس، در طی قرون متمادی اهمیت بسیاری در ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی منطقه داشتهاند و بنادر آنها در سدههای پیشین، به ویژه سدههای چهارم و پنجم هجری، از مراکز مهم و عمده کشتیرانی و تجارت دریایی ایرانیان به شمار میرفتهاند. مهروبان، شینیز، جنّابه، سیراف و بنادر و لنگرگاههای کوچک و بزرگ دیگر، از آن جملهاند. در این میان، سیراف به سبب موقعیت خاص بازرگانی، مقام اول را داشت. این بنادر از طریق یک شبکۀ جادهای وسیع با یکدیگر و نیز با مراکز تجاری و اقتصادی این ایالات مرتبط میگردیدند و از همین راه با شهرها و مراکز دیگر ایالتهای داخل و خارج از ایران متصل میشدند. مسیرهای دریایی نیز بنادر مذکور را به هم پیوند میداد و هم چنین پل ارتباطی آنها با اقیانوس هند و آبهای آزاد بود. بازرگانی دریایی، موجب توسعه اقتصادی بنادر و به تبع آنها، شهرهای ایالات جنوبی میشد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5514_de9cdbd2ff95a6d3bb99f64ab7f30845.pdf
2007-05-22
33
65
خلیج فارس
تجارت
سیراف
شینیز
جنّابه
حسن
حسین زاده شانه چی
1
دانش آموخته حوزه علمیه قم و دکترای تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اقدامات عمرانی شاهان صفوی در عتبات عالیات
اماکن مقدس شیعیان در عراق عرب، همواره در طول تاریخ، مورد علاقه و توجه مسلمانان، به ویژه شیعیان بوده است؛ به این سبب، اکثر دولت مردان و سران حکومتی با توجه خاصشان به این اماکن، آبادانی و تکریم جایگاه و قبور ائمه(ع) را در برنامه سیاسی و مذهبی خویش قرار میدادند.
پس از تشکیل دولت صفوی و رسمیت یافتن مذهب تشیع از سوی آنان، همچنین به جهت اهداف مذهبی، فرهنگی و سیاسی صفویان در ایران و عراق عرب؛ عتبات عالیات رشد و توسعه چشمگیری یافت و اقدامات عمرانی در شهرهای مقدس سامراء، کاظمین، کربلا و نجف به اوج خود رسید.
این مقاله، به اقدامات عمرانی و ساختن بناها از سوی دولت صفوی در عتبات میپردازد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5515_3744fc8823ed556f663e9553cf3a8bca.pdf
2007-05-22
67
80
صفویه
تشیع
عثمانی
عراق
عتبات عالیات
کاظمین
نجف
کربلا
سامراء
مریم
کاظمی دلیگانی
1
کارشناس ارشد تاریخ
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ابن خلدون، مقدمه، تاریخ
یکی از موضوعات بحث برانگیز و قابل تأمل در حوزۀ علوم، بالاخص علوم انسانی و از جمله تاریخ، مبحث فلسفۀ علم است. صاحبنظران و متفکران بسیاری در این عرصه گام نهادهاند. ابن خلدون نیز یکی از آنهاست. او با مباحث ارزندهای که در باب فلسفۀ علم ارائه کرده، توجه شمار زیادی از پژوهشگران را به خویش جلب نموده است.
نویسنده، در این نوشتار به معرفی شخصیت و آثار ابن خلدون، خصوصاً مقدمه که مهمترین کتاب در باب اندیشههای او میباشد، پرداخته است. هم چنین بررسی تاریخ از دیدگاه ابن خلدون و یافتن پاسخ سؤالاتی بنیادی دربارۀ این شخصیت از بطن اندیشه و آثار وی، اصلیترین رسالتی است که این مقاله بر دوش دارد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5516_814f179f1c98e27c973061f3a131e65e.pdf
2007-05-22
81
96
ابن خلدون
مقدمه
العبر و دیوان المبتدأ و الخبر
عصبیت
علم عمران
منیره
ناصح ستوده
1
کارشناس ارشد تاریخ اسلام
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فتح قسطنطنیه
یکی از وقایع مهم تاریخ مسلمانان و بلکه یکی از حوادث بسیار برجسته در تاریخ جهان، فتح قسطنطنیه پایتخت امپراتوری روم شرقی به وسیله سلطان محمد دوم عثمانی است. این واقعه مهم تاریخی نه فقط به تنهایی در برگیرندهی موضوعات متعدد و قابل تأملی است، بلکه آثار و پیآمدهای فراوان آن نیز در عرصههای اقتصاد و سیاست جهان نیز عبرتآموز است. آنچه در این مقاله بنظر شما میرسد، پژوهشی است درباره نحوه حمله ترکان عثمانی به این شهر و همچنین اوضاع داخل شهر و مراحل سقوط آن با ذکر بعضی از مهمترین آثار این واقعه میباشد. با توجه به ضرورت اختصار مطالب در این تحقیق، سعی شده که مهمترین و جالبترین نکات و حوادث این رویداد مهم بیان گردد و از ذکر جزئیات خودداری شود.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5517_0ab66c1d8cc743ee03e97208c3a6b00a.pdf
2007-05-22
97
129
اسلام
قسطنطنیه
عثمانی
بیزانس
محمود
طاهری
1
دکتری تاریخ و تمدن اسلامی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
خان و جایگاه سیاسی و اجتماعی آن در تاریخ اسلام
عنوان «خان» در دورههای مختلف تاریخی، از صورت نوشتاری متفاوت همچون خاقان و قاآن ولی با مفهومی نزدیک به هم برخوردار بوده است. در قرنهای 11 و 12 پیش از میلاد استفاده از واژه "خاقان" در سرزمین چین معمول بوده است. پس از آن هم در قرنهای 5، 6و 7م ترکان این واژه را برای حکمرانان و پادشاهان خود به کار میبردند. در دوران اسلامی این واژه نخستین بار در مورد پادشاهان و حکمرانان دولت ایلک خانیه (382 _ 607) به کار گرفته شد. اما بعد از آن هم در دورههای سلجوقی، خوارزمشاهی، مغولان، افشاریه، زندیه و حتی معاصر هم به کار میرفت.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5518_e936114d5143261d1584d94855afc875.pdf
2007-05-22
131
147
خان
خاقان
قاآن
چین
ترکان
ایلک خانیه
سید مهدی
جوادی
1
دکتری تاریخ و تمدن اسلامی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مدارس امپراتوری عثمانی
در دورة عثمانی، نظام آموزشی مبتنی بر مدرسه، با اهتمام سلاطین این سلسله به پیشرفت و شکوفایی فراوانی دست یافت. در این دوره، تأسیس مدرسه جزء مکمل سیاست فتح، به هنگام تسخیر شهرهای جدید بود. مدارس عثمانی با تأسیس مدارس ثمانیه و مدارس سلیمانیه به وسیلة محمد فاتح (855/ 1451 ـ 886/ 1481) و سلیمان قانونی (926/ 1520 ـ 974/ 1566) به اوج پیشرفت و شکوفایی خود رسیدند. امِا از آغاز قرن هفدهم میلادی به علّت ضعف دولت مرکزی و اوضاع آشفته اقتصادی و اجتماعی روی به تنزّل نهادند. نوشتار حاضر با نگرشی محققانه، به بررسی سابقة تاریخی، ساختار برنامهها ومواد درسی وشیوههای تعلیم و تدریس در مدارس عثمانی و نیز سیاستها و اهداف آموزشی و دلایل شکوفایی و انحطاط آنها پرداخته است. نویسنده به هنگام بحث از زمینههای تأسیس این مدارس به نکات ارزشمندی در سهم نهادهای آموزشی ایران و دانشمندان ایرانی در شکلگیری و شکوفایی این مدارس، در مقایسه با دیگر ملل مسلمان اشاره کرده است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5519_3bf51e1af82cb05ae05016f3df41fa5e.pdf
2007-05-22
149
174
عثمانی
مدارس
نظام آموزشی
مدارس ثمانیه
مدارس سلیمانیه
اکمل الدین
احسان اغلو
1
نویسنده
LEAD_AUTHOR
مهدی
عبادی
2
دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران
AUTHOR