تأثیر خاندان مهزیار در انتقال و گسترش علوم و معارف شیعی بر اساس متون روایی شیعه از سده سوم تا هفتم هجری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ تشیع؛ دانش آموخته دانشگاه حکیم سبزواری

2 استادیار گروه تاریخ تشیع، دانشکده الهیات، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه تاریخ تشیع، دانشکده الهیات، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

10.22081/hiq.2023.74152

چکیده

خاندان­های شیعی، چه در دوره حضور ائمه(ع) و چه پس از آن، نقش مهمی در حفظ و انتقال میراث شیعی به نسل­های بعد بر عهده­ داشته­اند. آل­مهزیار، از جمله این خاندان‌ها هستند که از اواسط سده دوم تا سده چهارم هجری در اهواز می‌زیستند و اغلب افراد آن، از اصحاب و راویان احادیث امامان(ع) بودند. این مقاله می‌کوشد تا به بررسی سهم این خاندان در انتقال و گسترش علوم شیعی بر پایه‌ روش تحقیق تاریخی بپردازد. استخراج و واکاوی روایات نقل‌شده از خاندان مهزیار در منابع اصلی روایی شیعه از قرن سوم تا هفتم که 88 درصد آن در متون قرن پنجم و ششم بازتاب یافته، نشان می‌دهد که آل­مهزیار در عرصه‌های: حدیث، فقه، کلام، تفسیر و تاریخ فعالیت داشته­اند و در این میان، نقش‌آفرینی آنها در عرصه فقه و کلام بیشتر بوده است و 62 درصد از این احادیث، دربردارنده موضوعات فقهی و 21درصد آن، مربوط به موضوعات کلامی است. علم، وثاقت و جایگاه خاندان مهزیار نزد ائمه(ع)، سبب حفظ روایات آنها و راهیابی آن به منابع متأخر شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Influence of the Mahziar Family on the Development of Shiites’ Sciences based on Shiite Hadith Sources from the Third to the Seventh Century (A. H

نویسندگان [English]

  • barat alla Hamidi manesh 1
  • zeinab omidiyan 2
  • Ali yahyae 3
1 M.S in Islamic History of Hakim Sabzevari University- Graduated in 2019
2 Associate professor of history of Shi’ism, theology faculty, Hakim Sabzevari university
3 Assistant professor of History Department/ Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran.
چکیده [English]

Shiite families, during the presence of Imams (PBUT.) and after that, were of significant role in regard with the preserving and transferring the Shiite heritage to the next generations. Mahziar is one of these families living in Ahvaz from the middle of the second century to the fourth century (A. H) and most of them were among the companions and narrators of hadiths from Imams (PBUT). This article tries to investigate the contribution of this family in the transmission and development of Shia sciences based on the historical method of research. Extracting and analyzing hadiths narrated from Mahziar family in the main hadith sources of Shia during the third to the seventh century, 88% of which has been reflected in the texts of the fifth and sixth centuries, indicates that Mahziar family was active in the domain of hadith, jurisprudence, theology, interpretation and history, in the meantime, they were of greater role regarding the jurisprudence and theology. Moreover, 62% of these hadiths are related to the jurisprudential issues and 21% of them has to do with the theological issues. The knowledge, reliability and position of Mahziar family before Imams (PBUT) led the preservation of their hadiths and their admission to the later sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahziar family
  • Shiite families
  • Ahwaz
  • jurisprudential hadiths
  • theological hadiths

عنوان مقاله [العربیة]

دور آل مهزیار فی انتقال ونشر العلوم والمعارف الشیعیّة استناداً إلى النصوص الروائیّة الشیعیّة من القرن الثالث إلى السابع الهجری

چکیده [العربیة]

لعبت بعض الأُسر الشیعیّة ـ سواء فی فترة حضور الأئمّة(ع)، أو ما بعدها ـ دوراً مهمّاً فی الحفاظ على التراث الشیعی وإیصاله إلى الأجیال التالیة.وآل مهزیار هم من جملة هذه الأُسر التی کانت تعیش فی الفترة من أواسط القرن الثانی إلى القرن الرابع الهجریّین فی الأهواز، وأغلب أفرادها من أصحاب الأئمّة(ع)ورواة حدیثهم.وتسعى هذه المقالة إلى البحث وفقاً لمنهج التحقیق التاریخی فی دور هذه الأُسرة فی انتقال العلوم الشیعیّة وانتشارها. وقد أظهر التنقیب واستخراج الروایات المنقولة عن أُسرة آل مهزیار فی مصادر الشیعة الروائیّة الأصلیّة من القرن الثالث إلى السابع أنّ 88 فی المائة منها قد ترک أثره فی نصوص القرنین الخامس والسادس، الأمر الذی یشیر إلى أنّ آل مهزیار کانت لهم مساهماتهم فی میادین الحدیث والفقه والکلام والتفسیر والتاریخ، وفی هذا السیاق کان دورهم أکثر تأثیراً فی میدانَی الفقه والکلام حیث کانت 62 فی المائة من هذه الأحادیث تتضمّن مواضیع فقهیّة، و 21 فی المائة منها تشتمل على مضامین کلامیّة.لقد کانت علمیّة ووثاقة ومکانة أُسرة آل مهزیار لدى الأئمّة(ع) سبباً فی صیانة روایاتهم وانتقالها إلى المصادر المتأخّرة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • أُسرة آل مهزیار
  • الأُسر الشیعیّة
  • الأهواز
  • الأحادیث الفقهیّة
  • الأحادیث الکلامیّة