بررسی تحلیلی تعامل ائمه(ع) با دو رویکرد عقل گرا و نص گرا (مطالعه تطبیقی گونه های مواجهه صادقین(ع) با سران معتزله و اصحاب اثر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

2 هیئت علمی گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

3 پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

10.22081/hiq.2023.57711.2044

چکیده

عقل گرایی و نص گرایی در میان مسلمان از چالش برانگیزترین موضوعات تاریخ تفکر اسلامی بوده و نخستین نشانه‌ها و ثمرات خود را در تفکر و عمل اصحاب‌اثر و معتزله نشان داده است. از-این‌رو بررسی مواجهه صادقین(ع) با سران این دو گروه می تواند نمایانگر بخشی از ابعاد دیدگاه ائمه هدی(ع) به این دو مسیر تلقی شود. در نوشته حاضر بر اساس روش تطبیقی، پس از طرح مهم‌ترین همگرایی‌ها و واگرایی‌ها، تطبیق گونه‌ها در دستور کار قرار گرفته تا مسیر تحلیل اشتراکات و اختلافات مواجهه گشوده شود. فرضیه تحقیق، تاثیر رویکرد مشترک مراجعه به سنت نبوی در فهم دینی بر ارتباط صادقین(ع) با سران اصحاب اثر، در کنار مواجهه کنترل شده با معتزله به دلیل ضرورت اصلاح‌ در بهره گیری از عقل در فهم دینی بود؛ و نتایج تحقیق از تعدد گونه‌های همگرایی با اصحاب اثر در برابر تعدد گونه های واگرایی با معتزله خبر داد؛ البته متغیرهای دیگری جز رویکردهای حدیثی و عقلی در نوع مواجهه با ایندو فرقه موثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

بررسی تحلیلی تعامل ائمه(ع) با دو رویکرد عقل گرا و نص گرا (مطالعه تطبیقی گونه های مواجهه صادقین(ع) با سران معتزله و اصحاب اثر)

نویسندگان [English]

  • mohammad ali tohidinia 1
  • majid kafi 2
  • روح الله توحیدی نیا 3
1 دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
2 هیئت علمی گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
3 پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چکیده [English]

عقل گرایی و نص گرایی در میان مسلمان از چالش برانگیزترین موضوعات تاریخ تفکر اسلامی بوده و نخستین نشانه‌ها و ثمرات خود را در تفکر و عمل اصحاب‌اثر و معتزله نشان داده است. از-این‌رو بررسی مواجهه صادقین(ع) با سران این دو گروه می تواند نمایانگر بخشی از ابعاد دیدگاه ائمه هدی(ع) به این دو مسیر تلقی شود. در نوشته حاضر بر اساس روش تطبیقی، پس از طرح مهم‌ترین همگرایی‌ها و واگرایی‌ها، تطبیق گونه‌ها در دستور کار قرار گرفته تا مسیر تحلیل اشتراکات و اختلافات مواجهه گشوده شود. فرضیه تحقیق، تاثیر رویکرد مشترک مراجعه به سنت نبوی در فهم دینی بر ارتباط صادقین(ع) با سران اصحاب اثر، در کنار مواجهه کنترل شده با معتزله به دلیل ضرورت اصلاح‌ در بهره گیری از عقل در فهم دینی بود؛ و نتایج تحقیق از تعدد گونه‌های همگرایی با اصحاب اثر در برابر تعدد گونه های واگرایی با معتزله خبر داد؛ البته متغیرهای دیگری جز رویکردهای حدیثی و عقلی در نوع مواجهه با ایندو فرقه موثر بوده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • صادقین(ع)
  • عقل گرایی
  • نص گرایی
  • معتزله
  • اصحاب اثر