واکاوی انگیزه‌ها و اهداف تیموریان در سیاست‌های مذهبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم

10.22081/hiq.2022.73190

چکیده

امیرتیمور گورکانی در سال 771ق، حکومت ماوراءالنهر را به دست گرفت و توانست با اتحاد قبایل و نیروهای نظامی، انسجام و ثبات و اقتدار و حاکمیت سیاسی این منطقه را که دچار سستی و اضمحلال شده بود، احیا کند و با حملات نظامی خود به مناطق مختلف آسیا، امپراتوری گسترده‌ای را تأسیس نماید. وی برای توجیه حملات نظامی و تثبیت مشروعیت دینی حکومت خود، رویکرد سیاسی ـ مذهبی خاصی را که شامل پایبندی به قواعد مذهبی و احترام به علما، دانشمندان و شیوخ متصوفه بود، در پیش گرفت. دلایل شکل‌گیری این سیاست مذهبی و تأثیرآن به‌عنوان میراث تیمور در دوره حکومت جانشینانش، به‌ویژه شاهرخ و نقش آن در شکل‌گیری وضعیت فرهنگی و مذهبی قرون هشتم و نهم هجری قمری، سؤال اصلی این مقاله است که با روش وصفی ـ تحلیلی بررسی شده است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که امیران گورکانی، به‌ویژه تیمور، مجموعه‌ای از اقدامات و تدابیر را برای شناساندن خود به‌عنوان مسلمانی پاک‌آیین به کار بسته و تلاش داشته‌اند تا حکومت خود را مبتنی بر تقدیر و مشیت الهی تبیین نمایند و از مذهب به‌عنوان مسیری برای دستیابی به مقاصد سیاسی بهره برند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Motives and Goals of the Timurids concerning the Religious Policies

نویسنده [English]

  • Hossein Izadi
Assistant Professor, Department of History, Bagheral Uloom University, Qom mountain
چکیده [English]

In 771 AH, Amir Timur Goorkani took over the government of Transoxiana and by uniting the tribes and military forces, he could revive the unity, stability, authority and political sovereignty of this region, which was affected by frailty, and through the military attacks on different regions of Asia, he could establish a vast empire. In order to justify the military attacks and establish the religious legitimacy of his government, he took a special political-religious approach that included adherence to the religious rules and respect for the scholars and Sufi sheikhs. The reasons for this religious policy and its effect as Timur's legacy during the supremacy of his successors, especially Shahrokh and its role in the development of the cultural and religious situation in the 8th and 9th centuries A. H, is the main question of this article, which has been investigated through a descriptive-analytical method. The findings of the article clarify that the governors of Goorkan, especially Timur, have taken a series of measures to identify themselves as pure Muslims and endeavored to describe their government based on the divine destiny and providence and they have taken advantage of religion as a path to achieve their political goals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Amir Timur
  • Shahrokh
  • Transoxiana
  • religious politics
  • Sufi sheikhs

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل دوافع و أهداف التیموریین فی سیاساتهم الدینیّة

چکیده [العربیة]

تمکن الأمیر تیمور عام 771 ق من السیطرة على حکومة ما وراء النهر، و قد استطاع حینها احیاء هذه المنطقة التی عانت سابقاً من التزلزل و الاضمحلال، و ذلک من خلال إتحاد القبائل و القوات العسکریة، و انسجام و ثبات قدرة الحاکمیة السیاسیّة فیها. و قد تمکن من توسیع إمبراطوریته عبر الحملات العسکریة التی قام بها فی معظم مناطق آسیا. و قد اعتمد أسلوباً سیاسیاً و دینیاً خاصاً یتضمن قواعد تعتمد على احترام علماء مفکرین و شیوخ المتصوفة، و ذلک بغیة تثبیت دعائم المشروعیة الدینیة و توجیه الحملات العسکریة. تتضمن هذه المقالة الحدیث حول دلالات تشکیل هذه السیاسة المذهبیة و تأثیرها على المیراث التیموری فی عصر حکومة خلفائه و على الخصوص شاه رخ، و دوره فی تشکیل الوضع الثقافی و الدینی فی القرنین الثامن و التاسع الهجری القمری. و یمکن الاستنتاج، بناءًا على المنهج الوصفی التحلیلی، بأنّ الأمراء الغورکانیین، لا سیما تیمور، کانوا قد اتخذوا إجراءات عدیدةً للتعریف بأنفسهم على أنهم مسلمین، بالإضافة إلى محاولتهم شرح أهداف الحکومة على أساس القدر والعنایة والإلهیة، و الدین، باعتبارهم طریقاً لتحقیق الأهداف السیاسیة المرجوّة

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأمیر تیمور
  • شاه رخ
  • ما وراء النهر
  • السیاسة المذهبیة
  • شیوخ المتصوفة