خاندان محلی شُمله‌ خوزستان در مرکز گریزی از سلجوقیان (از 548 تا 591 ه.ق ))

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه جیرفت کرمان

2 کتابدار کتابخانه های عمومی شهرستان همدان

10.22081/hiq.2021.57124.2017

چکیده

ارزش‌های حاکم بر ساختار قدرت قبیله‌ای سلجوقیان، یکی از دلایل توفیق آنها در کسب قدرت سیاسی و نظامی بود اما این ترکان در مرحله تشکیل دولت اقتدارگرا و گذر از نظام ایلی به شاهنشاهی، نیازمند بازنگری جدی در سنت‌های استپی خود بودند. امری که منجر به تنش‌های مداوم میان نیروهای مرکزگرا و مرکزگریز شد. این چالش‌ها در قالب بحران‌های جانشینی و امر حق تقدم قدرت در میان سلسله مراتب خانوادگی قابل تحلیل است که منجر به زدو خوردهای پیوسته و تشکیل حکومت‌های محلی متعدد در نقاط مختلف امپراطوری سلجوقیان گردید. خاندان آل شمله خوزستان یکی از این نیروهای مرکزگریز بود که با حمایت دسته‌ای از ترکمانان افشار و با استفاده از نهاد اتابکی، از ضعف ساختاری سلجوقیان استفاده کردند و به مدت چهل سال در خوزستان، برخی نقاط عراق عجم و عراق عرب حکومتی اتابک نشین ایجاد نمودند. مقاله حاضر بر آن است با بررسی سیر تحولات تاریخی و سیاسی خاندان شمله، روند این شکل گیری و سقوط این سلسله محلی را مورد تحلیل و نقد قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

خاندان محلی شُمله‌ خوزستان در مرکز گریزی از سلجوقیان (از 548 تا 591 ه.ق ))

نویسندگان [English]

  • mahdi Vazini Afzal 1
  • ali abolghasemi 2
2 hamadan
چکیده [English]

ارزش‌های حاکم بر ساختار قدرت قبیله‌ای سلجوقیان، یکی از دلایل توفیق آنها در کسب قدرت سیاسی و نظامی بود اما این ترکان در مرحله تشکیل دولت اقتدارگرا و گذر از نظام ایلی به شاهنشاهی، نیازمند بازنگری جدی در سنت‌های استپی خود بودند. امری که منجر به تنش‌های مداوم میان نیروهای مرکزگرا و مرکزگریز شد. این چالش‌ها در قالب بحران‌های جانشینی و امر حق تقدم قدرت در میان سلسله مراتب خانوادگی قابل تحلیل است که منجر به زدو خوردهای پیوسته و تشکیل حکومت‌های محلی متعدد در نقاط مختلف امپراطوری سلجوقیان گردید. خاندان آل شمله خوزستان یکی از این نیروهای مرکزگریز بود که با حمایت دسته‌ای از ترکمانان افشار و با استفاده از نهاد اتابکی، از ضعف ساختاری سلجوقیان استفاده کردند و به مدت چهل سال در خوزستان، برخی نقاط عراق عجم و عراق عرب حکومتی اتابک نشین ایجاد نمودند. مقاله حاضر بر آن است با بررسی سیر تحولات تاریخی و سیاسی خاندان شمله، روند این شکل گیری و سقوط این سلسله محلی را مورد تحلیل و نقد قرار دهد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • سلجوقیان
  • اتابکان خوزستان
  • افشار
  • شمله