گونه‌شناسی رفتار سیاسی علمای شاخص معتزلی و خلفای عباسی در عصر خلافت هارون تا پایان دوره واثق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

روابط علمای معتزلی و خلفای عباسی، از عصر هارون تا پایان واثق، نقش بسزایی در شکل‌گیری و جهت‌دهی به فضای سیاسی و فکری زمانه آنان داشت. این پژوهش، با استفاده از تحلیل کنش‌گرایانه و شیوه تبیین تاریخی با استفاده از منابع کلامی و تاریخی، سعی در بیان روابط دوسویه علمای معتزلی و خلفای عباسی دارد تا روشن شود این تعاملات در چه ابعادی بوده؟ و چه نتایجی دربرداشته است؟ یافته‌ها بیانگر آن است، با وجود آنکه این دوره به عنوان دوره‌ همکاری معتزله و خلفای عباسی مطرح است، اما این روابط، تابعی از قواعد رفتاری دین‌مداران و سیاست‌مداران، ضرورت‌های حکمرانی خلفا و برخی پیامدهای آن بوده و ازاین‌رو، از یک مشی ثابت پیروی نکرده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Typology of Political Conduct of Eminent Mu’tazilite Scholars and Abbasid Caliphs from the Age of Haroon Caliphate to the End of Vathiq Era

نویسنده [English]

  • Nayereh Dalir
Assistant professor of research center of institute humanities and cultural studies
چکیده [English]

The relationship between
Mu’tazilite scholars and Abbasid caliphs from the age of Haroon to the end of
Vathiq era is of considerable role towards developing and orienting their
political and intellectual atmosphere. This research takes advantage of
proactive analysis and method of historical clarification via the theological
and historical sources in order to state the bilateral relationships between Mu’tazilite
scholars and Abbasid caliphs and to clarify the kind of these interactions and
their consequences. According to the findings of study, this era is famous for
the age of cooperation between Mu’tazilites and Abbasid caliphs, however, these relationships have followed the behavioral
regulations of religionists and politicians, the necessities of caliphs’
ruling and some of its consequences. So it has not followed a stable constant
policy

کلیدواژه‌ها [English]

  • typology
  • peaceful level
  • violent level
  • Mu’tazilite scholars
  • Abbasid caliphs