اندیشهها در بستر مسائل سیاسی و اجتماعی شکل میگیرند. سدههای نخستین اسلامی و مشکلات سیاسی فراوان آنها زمینهساز پیدایش اندیشههایی بود که با دغدغة حفظ سنت پیامبر6 در عرصههای مختلف سیاسی و فرهنگی جلوهگر شد. احمد بن حنبل (241 ق) را میتوان یکی از صاحبان چنین اندیشهای در آن دوران شمرد. در این مقاله سعی خواهد شد تا با روش درک منطق درونی نظریه سیاسی که الگویی برای شناخت نظریه سیاسی است و با رویکردی تاریخی نظریه احمد بن حنبل درباره حاکمیت جائر بررسی شود. براساس روند پیشنهادی اسپریگنز، ابتدا اوضاع سیاسی – اجتماعی و بحرانهای قرون دوم و سوم هجری را مورد بررسی قرار میگیرد و در ادامه علل اصلی بحرانها و تأثیر آنها در ایجاد اندیشههای احمد در قالب مؤلفههایی چون درگیریهای سیاسی، مناقشههای فکری، جهت دهی خاص به روایتها و احادیث، مناقشههای کلامی و سرانجام اقتداری شدن فقه سیاسی دنبال میشود. مهمترین نتیجة این عوامل، بروز اندیشهای برای حفظ حاکمیت جائر و حمایت از قدرتهای سیاسی بوده است.
ابتدای صفحه