ساختار و گونه‌های نهادهای علمی و آموزشی افریقیه در عصر بنوحفص (625ـ941ق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی

2 کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی

چکیده

بنوحفص (625ـ941ق) که ابتدا به عنوان والی دولت موحدین (515ـ668ق) بر تونس فرمان می‌راندند با زوال موحدین، اعلام استقلال کردند و ابوزکریای اول (625ـ647ق) با انتخاب شهر تونس به عنوان پایتخت افریقیه، اداره امور این سرزمین را به دست گرفت. در این زمان، حمله مغول در شرق، ادامه جنگ‌های صلیبی در مصر و شام، سقوط تدریجی اندلس به دنبال نبرد عقاب (609ق) و آشفتگی مغرب اقصی در آستانه استیلای بنی مرین (614ـ869ق) باعث کندی حرکت علمی و رکود مراکز و نهادهای آموزشی جهان اسلام شده بود. استقرار دولت بنوحفص و تأمین امنیت منطقه تونس و حمایت امرای بنوحفص و اختصاص اوقاف، زمینه‌ساز مهاجرت دانشمندان از اندلس و سایر نقاط جهان اسلام به افریقیه شد که گسترش علوم و معارف اسلامی، راه‌اندازی کتاب‌خانه‌های غنی، تأسیس نهادهای آموزشی و بالندگی جامع زیتونه و مدرسه شماعیه را به دنبال داشت. این نوشتار گذشته از ارائه گزارشی تاریخی در این باره، به اصول و مبانی آموزش حفصیان با تکیه بر مذهب مالکی، رویکردهای علمی ـ آموزشی در قلمرو حفصیان و گونه‌شناسی مراکز علمی و آموزشی تأسیس شده در قلمرو حکومتی آن‌ها می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Structure and Varieties of Educational and Scientific Centers of Africa in Hafsids Era, 625 - 941 After Hijrah

نویسندگان [English]

  • Abbas Borumand A’lam 1
  • Entezar Alavipoor 2
1 Assistant professor of history and civilization of Islamic nations department, Imam Khomeini international university
2 M. A in history and civilization of Islamic nations, Imam Khomeini international university
چکیده [English]

Hafsids as the governor of movahedin government, firstly commanded on Tunis, announced its independence by the collapse of movahedin and Abu Zakaria the first, 625-647 after hijrah, took the control of this land by selecting Tunes as the capital of Africa. Meanwhile, the attack of Mongol in the east, the continuation of crusade wars in Egypt and Syria, the gradual collapse of Andalusia subsequent to the battle of Oqab – 609 after hijrah, chaos in the Far west at the beginning of the domination of Marinids, 614-869 after hijrah, had led to the slowness of scientific movement as well as the inactivity of educational centers in the world of Islam.
The establishment of Hafsids government, providing the security of tunes area, the support of emirs of Hafsids and allocation of endowments provided the ground for the movement of scientists from Andalusia and the other areas of the world of Islam to Africa and these issues led to the development of Islamic sciences, the establishment of rich libraries and educational institutes, and the progress of Zeituneh University as well as Shama’eeyeh School.
This writing presents a historical report in this regard and investigates the principles of Hafsids’ instruction by relying on Maliki Religion, the scientific-educational approaches in dominion of Hafsids as well as the typology of scientific – educational centers founded in their governmental terrain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Africa
  • Hafsids
  • Abu Zajkariya the first
  • Tunis
  • Institute of Education