2024-03-29T16:53:07Z
https://hiq.bou.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1027
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2008-6431
1379
1
شماره 2 - تابستان - مسلسل 2
برخوردهاى مسالمت آمیز پیامبر(ص) با یهود
مصطفی
صادقی
درباره صلح نامه پیامبر(ص) و یهود مدینه هر چه سخن گفته مى شود منحصر به پیمانى است که به ((موادعه یهود)) شهرت یافته است. لیکن در این مقاله قرار داد دیگرى که تنها در کتاب ((اعلام الورى)) آمده است به عنوان پیمان اصلى میان پیامبر(ص) و یهود معرفى مى گردد و دلایل و شواهدى بر درستى آن متن ارائه مى شود. هم چنین این نتیجه به دست آمده که پیمان نامه مشهور, مربوط به یهودیان انصار است و به علاوه, آن مجموعه اى از چند قرارداد است نه یک قرارداد. بخش دوم این نوشتار به بررسى یکى از سریه هاى زمان پیامبر(ص) پرداخته و چنین نتیجه گرفته است که این حرکت برخلاف آن چه شهرت یافته سریه نیست, بلکه حرکتى سیاسى است که از سوى رسول خدا(ص) به منظور صلح با یهود خیبر انجام شده است. هر چند پایان این حرکت به درگیرى کشیده شده است.
2000
06
21
7
27
https://hiq.bou.ac.ir/article_5969_9bbc4df4793cee9b1d4abe90a94f14fa.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2008-6431
1379
1
شماره 2 - تابستان - مسلسل 2
فتوح در اسلام فتح تغلبى, فتح قلوب
صادق
آئینه وند
این مقاله از دو نگاه به موضوع فتوح, در دو شکل تغلبى و قلوب آن مى پردازد. ابتدا با ورود اجمالى به پیشامد رده که زمینه ساز فتوح راشدى است و بیان مشکل حضور سرداران فاتح از بنو مخزوم در مدینه, به ماهیت اصناف چهارگانه امت اسلامى بعد از پیامبر خدا (ص) به عنوان عوامل برپادارنده جریان فتوح پرداخته, و به تعریف و نقش هر یک در ساز و کار امت اشاره مى کند. پس از آن به دو عنصر مقوم در هر دو شیوه از فتوح, یعنى اعرابى و عربى از زاویه نقش آفرینى پرداخته و با این فرض که حرکت هجرت, مدنیت و تعرب که مبین دو قطب از حضارت و بداوت است, درباره دستاوردهاى فتح تغلبى و فتح قلوب, سخن به میان مىآورد. برخورد احتیاط آمیز فقیهان حجاز و عراق با فتوح راشدون و تعاقب تاریخى آن و مخالفت صریح این فقیهان با گسترش اسلام در سرزمین هاى دارالحرب به سبک فتح اول در دو عصر اموى و عباسى, دامنه اى دیگر از موضوع بحث حاضر است. چهره شناسى هرم فتح اول با هیئت قبایلى و ذهنیت اعرابى, و تعلیل و تسبیب آن از زبان فرماندهان, در وجه مقایسه با فتح دوم, این امر را روشن مى کند که فتح قلوب یا اقناعى, هم با فطرت ابلاغ دینى و کرامت انسانى سازگارتر است و هم امواج انسانى آن پایدارتر و دستاوردهاى تمدنى و معرفتى آن بارزتر مى باشد.
2000
06
21
28
49
https://hiq.bou.ac.ir/article_5970_04b9cb6e40f8515d3c3903bf67cbed7a.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2008-6431
1379
1
شماره 2 - تابستان - مسلسل 2
درآمدى بر صلح نامه هاى مسلمانان با ایرانیان در آغاز فتح ایران
نعمت الله
صفری فروشانی
بررسى قراردادهاى خارجى میان دولت ها و ملت ها به ویژه اگر در آستانه بروز تحولى عظیم در سرنوشت آن ها باشد, مى تواند بسیارى از حقایق پنهان تاریخى را روشن سازد. در این راستا بررسى صلح نامه هاى مسلمانان با ایرانیان در آغاز فتح ایران واقعیت هاى فراوانى را در جوانب مختلف سیاسى, فرهنگى, اعتقادى, اقتصادى و اخلاقى طرفین قرارداد فراروى ما قرار مى دهد, علاوه بر آن که مى تواند محقق تاریخى را در تحلیل مسائل مهمى همچون علل پیروزى مسلمانان و پیشرفت اسلام و نیز جغرافیاى پیشرفت یارى رساند. مقاله حاضر با مورد توجه قراردادن اهداف فوق, به جمعآورى متون صلح نامه ها پرداخته و مناطق و شهرهایى را بررسى مى کند که از میان چهار ناحیه بزرگ ایران آن زمان یعنى کور عراق, کور فارس و اهواز, کور جبل و کور خراسان, با انعقاد صلح نامه گشوده شده است.
2000
06
21
50
119
https://hiq.bou.ac.ir/article_5971_21209758c17f5cc9c7f5282023d8c88e.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2008-6431
1379
1
شماره 2 - تابستان - مسلسل 2
تاریخ نگاران عرب و فتنه کبرا (قسمت دوم)
عدنان
محمد ملحم
سید عباس
قدیمی نژاد
مقاله حاضر که ترجمه فصل اول از کتاب ((المورخون العرب و الفتنه الکبرى)) مى باشد به بحث و بررسى بحرانى مى پردازد که در پایان خلافت عثمان, امت اسلامى را فرا گرفت. قسمت اول مقاله به شرح حال, مستندات روایى, راویان و تحلیل مواضع فکرى دو تن از تاریخ نگاران قرن دوم و سوم قمرى به نام هاى بلاذرى و یعقوبى اختصاص داشت که در شماره قبل به چاپ رسید. اینک قسمت دوم مقاله به موضوع فوق از دیدگاه دو تن دیگر از مورخان اسلامى یعنى صاحب ((الامامه و السیاسه)) و طبرى مى پردازد.
2000
06
21
120
156
https://hiq.bou.ac.ir/article_5972_3111d4c6b08039ddcf3a533574668faa.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2008-6431
1379
1
شماره 2 - تابستان - مسلسل 2
خوارج در ایران
حسین
مفتخری
وارج یکى از جریان هاى موثر در تحرکات دنیاى اسلام در قرون اولیه محسوب مى شوند که به دلایل مختلف سیاسى, مذهبى, در نخستین نیمه قرن اول ظهور کردند و با پراکنده شدن شعب گوناگون آنان در نقاط مختلف قلمرو اسلامى, هوادارانى از میان غیر عرب یافتند. به پشتوانه این نیروهاى جدید بود که حدود سه قرن چهره نظامى خود را حفظ نمودند و قیام هاى گسترده اى را علیه خلفاى اموى - عباسى ترتیب دادند. با این حال, خوارج به رغم تلاش هاى مداوم در متزلزل ساختن بنیان هاى این دو سلسله, هیچ گاه به عنوان آلترناتیو - جانشین احتمالى - امویان یا عباسیان مطرح نشدند. از جمله مناطقى که از کانون هاى دیرپاى خوارج شد, مناطق جنوب شرقى ایران (سیستان بزرگ) بود. در مقاله حاضر ضمن توصیف کلیاتى درباره خوارج به بررسى فراگرد نفوذ و استقرار خوارج در ایران پرداخته و برخى نتایج ناشى از آن را یاد آور مى شویم.
2000
06
21
157
174
https://hiq.bou.ac.ir/article_5973_4b095e65b0818d76766bd43bbb5e6354.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2008-6431
1379
1
شماره 2 - تابستان - مسلسل 2
اوضاع دینى, فرهنگى و اجتماعى سده ششم هجرى به گزارش ابن جوزى (511 - 597ق)
هادی
عالم زاده
این مقاله بر پایه گزارش هایى که ابن جوزى, مورخ, فقیه و واعظ بزرگ حنبلى در آثار متعدد خود آورده است ـ و از این حیث در میان دانشمندان اسلامى بى نظیر مى باشد ـ تصویرى نسبتا روشن از اوضاع دینى, فرهنگى و اجتماعى خلافت عباسیان در سده ششم قمرى در بغداد به دست مى دهد. ابن جوزى که تقریبا سراسر سده ششم را در بغداد سپرى کرده, گزارش هاى باارزشى را ارائه مى کند, زیرا وى از نزدیک یا شاهد رویدادهاى گوناگون روزگار شش تن از خلفاى عباسى بوده و یا خود در آن رویدادها سهم و نقش داشته است; هرچند که خواننده صاحب نظر ـ با توجه به شناختى که از شخصیت دینى, علمى و سیاسى وى در همین مقاله به دست مىآورد ـ نباید از القائات فرقه اى او غافل بماند.
2000
06
21
175
191
https://hiq.bou.ac.ir/article_5974_b4f10a345c83a794d9aa2ac7bee9eb25.pdf