دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
2
شماره 4 - زمستان - مسلسل 8
2001
12
22
پیمان مواخات
5
24
FA
روح الله
بهرامى
دانشجوى دکترى تاریخ اسلام ـ دانشگاه تربیت مدرس
<span style="font-family: tahoma; font-size: x-small;"><em>مقاله حاضر که مقدمه اى است بر شکل گیرى پیمان برادرى در مدینه, به بررسى و تحلیل بینش اخوانى و آیین برادرى اسلامى در صدر اسلام مى پردازد و تلاش داشته ضمن بررسى مبانى فکرى و فلسفى اندیشه اخوت دینى, نقش این بینش و نگرش وحیانى را در ایحاد وحدت در پیکره اجتماعى جامعه صدر اسلام بیان کند. براى تإمین این منظور موضوع فراخوانى قرآن به اخوت دینى, سیره و عمل پیامبر در ارتقاى بینش اخوانى ـ نسبى جامعه عرب به سطح اخوت دینى و فاصله گرفتن از تعصبات خونى و نژادى ((الاخوه فى نسب)) و تبلیغات و تشویق هاى پیامبر براى ایجاد پیوند برادرى میان مسلمانان را مورد بررسى قرار مى دهد.</em></span>
بینش اخوانى,پیمان اخوت,قرآن,پیامبر,الاخوه فى نسب
https://hiq.bou.ac.ir/article_6046.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6046_4b0af034068cf78eca4a3c3f5ee31829.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
2
شماره 4 - زمستان - مسلسل 8
2001
12
22
الرضا من آل محمد(ص)
25
44
FA
محمد
الله اکبری
دانش آموخته حوزه علمیه قم و دانشجوى دکترى تاریخ و تمدن ملل اسلامى ـ دانشگاه تهران.
<span style="font-family: tahoma; font-size: x-small;"><em>در این نوشتار برآنیم تا شعار ((الرضا من آل محمد)) را بررسى کنیم; شعارى که عباسیان با تکیه بر آن توانستند بسیارى از بنى هاشم و شیعیان آنان ـ به ویژه ایرانیان ـ را با خود همراه کرده و مدت ها چهره واقعى خود را در پشت آن پنهان سازند.<br />این بررسى, در چهار محور الرضا در لغت عرب, الرضا در عرف مسلمانان در دو قرن نخست هجرى, الرضا در دعوت عباسى و الرضا نزد دعوت شدگان تقدیم مى گردد.</em></span>
الرضا,الرضا من آل محمد,دعوتگران,دعوت شدگان و سازمان دعوت
https://hiq.bou.ac.ir/article_6047.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6047_e231069a4cb9382e7573ff6f612fe447.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
2
شماره 4 - زمستان - مسلسل 8
2001
12
22
تحول اندیشه هاى فلسفى ـ کلامى در دوره مرابطین
45
70
FA
محمد رضا
پاک
پژوهشگر و دانش آموخته حوزه علمیه قم
<span style="font-family: tahoma; font-size: x-small;"><em>حاکمیت بربرهاى مرابطى بر مغرب و اندلس (441 ـ 541 ه'), چالش هاى گسترده اى را در زمینه ((اندیشه)) موجب شد. مرابطین امکان ایجاد یک وضعیت جدید به نفع تشیع را در مغرب و آندلس, براى همیشه منتفى ساختند; جریان رشد همزمان فلسفه و کلام را متوقف نمودند و حوزه اندیشه را در فقه مالکى ـ که در آن دوران حاکم مطلق العنان مذهب واندیشه در غرب بود ـ محدود کردند. مقاله حاضر, به بررسى تحول اندیشه هاى فلسفى ـ کلامى در دوره مرابطین مى پردازد.</em></span>
مرابطین,ملثمین,غزالى,فقهاى مالکى,ابن باجه,تإویل,کلام دولتى و سنت سلف
https://hiq.bou.ac.ir/article_6048.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6048_818d99f9738e1a12dc741e2be8de6b2c.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
2
شماره 4 - زمستان - مسلسل 8
2001
12
22
ترجمه متون علمى مسلمانان در اروپا
71
98
FA
حسن
حسین زاده شانه چی
دانشآموخته حوزه علمیه قم و دانشجوى دکترى تاریخ و تمدن ملل اسلامى ـ دانشگاه تهران
<span style="font-family: tahoma; font-size: x-small;"><em>رنسانس اروپا که ثمره فعالیت اندیشمندان اروپایى در چند سده پایانى قرون وسطى بود, به حد زیادى مرهون بهره مندى از فرهنگ و تمدن اسلامى بود. رویکرد اروپاییان به ترجمه متون علمى مسلمانان براى رهیابى به معارف بشرى, اساس بسیارى از مطالعات علمى اروپا قرار گرفت. از این رو, بسیارى از آثار دانشمندان مسلمان, متون درسى دانشگاه هاى اروپا در عصر رنسانس و پس از آن در عصر انقلاب صنعتى شد. ترجمه این آثار تقریبا همزمان با نبردهاى باز پس گیرى در سده یازدهم میلادى در اندلس آغاز و در طى یک قرن به اوج خود رسید.</em></span>
علوم در اسلام,ترجمه و انتقال,مراکز ترجمه,مترجمان
https://hiq.bou.ac.ir/article_6049.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6049_4842555d9b4dde123671d3aaa7b1bb09.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
2
شماره 4 - زمستان - مسلسل 8
2001
12
22
تشکل هاى مذهبى:مجالس روضه خوانى به روایت تاج واعظ
99
126
FA
محمود طاهر
احمدى
پژوهشگر سازمان اسناد ملى ایران
<span style="font-family: tahoma; font-size: x-small;"><em>روضه خوانى و انعقاد مجالس روضه میان شیعیان ایران از جایگاه خاصى برخوردار است که در روزگار حکمرانى قاجاریان و به ویژه دوران زمامدارى ناصرالدین شاه رونق به سزایى یافت و بیش از پیش مرسوم شد. از اوان مشروطیت بر اثر آشنایى با افکار نو و توجه بیشتر به امور سیاسى و اجتماعى از درون مجالس روضه خوانى, تشکل هاى مذهبى ـ سیاسى شکفته شد و پس از وقایع شهریور 1320 به بار نشست. با این همه به نقش اجتماعى روضه خوان ها و واعظان که مجرى مجالس روضه خوانى بوده و با عامه مردم ارتباط تنگاتنگ داشته اند کمتر توجه شده است.<br />در این نوشتار کوشش شده با سیرى در کتاب دره التاج و مرقاه المعراج, تإلیف یکى از روضه خوانان بنام, ضمن آشنایى با آرا و افکار مولف, تصویرى از مجالس روضه خوانى ارائه گردد.</em></span>
هیإت هاى مذهبى,مجالس روضه خوانى,تشکل هاى مذهبى ـ سیاسى,عزادارى,تاج الواعظین نیشابورى,تعزیه,دره التاج و مرقاه المعراج
https://hiq.bou.ac.ir/article_6050.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6050_aec605b3aed75d7788d78b62d66d73d8.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
2
شماره 4 - زمستان - مسلسل 8
2001
12
22
مکتب تاریخنگارى مدینه
127
178
FA
عبدالعزیز
الدورى
نویسنده
محجوب
الزویری
دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی - دانشگاه شهید بهشتی
<span style="font-family: tahoma; font-size: x-small;"><em>در میان مکاتب تاریخ نگارى, مکتب مدینه از اهمیت ویژه اى برخوردار است. در این مکتب اولین مطالعات تاریخى در دوره اسلامى صورت گرفته و تإکید اساسى بر ((مغازى)) یا ((دوران رسالت)) بوده است. <br />نگارنده بر این تلاش است تا اهمیت این مکتب, مورخان بارز آن (عروه , زهرى), موضوع مورد توجه آن ها و تإثیر آن را در مسیر تاریخ نگارى اسلامى مورد بررسى و ارزیابى قرار دهد.<br /></em></span>
تاریخ نگارى,مدینه,مغازى,عروه,زهرى
https://hiq.bou.ac.ir/article_6051.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6051_2b2aa71568ae33519185ab35997307a7.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
2
شماره 4 - زمستان - مسلسل 8
2001
12
22
معرفى و نقد کتاب ((جهاد الشیعه فى العصر العباسى الاول))
179
199
FA
محمد
حاجی تقی
دانشجوى دکترى تاریخ ایران اسلامى ـ دانشگاه شهید بهشتى.
<span style="font-family: tahoma; font-size: x-small;">نقش تشیع در بارورى فرهنگ اسلامى و شکل دهى شاکله تمدن اسلامى, برجسته و غیر قابل انکار است; تشیع خصوصا با تنوع فرقه اى خود و سه مذهب عمده اثنى عشریه و اسماعیلیه و زیدیه, نقش محورى و اساسى در تحولات سیاسى, اجتماعى و فرهنگى اواخر دوره اموى و استقرار خلافت عباسى تا پایان عصر اول خلافت داشته است. این نقش در عصر اول عباسى در قالب نهضت ها و جنبش هاى نظامى; تشکیل حوزه هاى علمى, تعالیم مخفى و سازمان دهى فرقه اى تبلور یافت; که در این میان قیام ها و نهضت هاى متوالى شیعیان زیدى, مسئله اصلى خلفاى عصر اول عباسى بود و تمام هم و توان ایشان را متوجه خود کرده بود. این حرکت ها و قیام ها نقش برجسته اى در شکل دهى به جریان هاى تاریخى عصر مذکور داشته است.<br /> با این وصف, جاى تعجب است که پژوهشى به زبان فارسى راجع به نهضت هاى شیعى این دوره, موجود نیست و خلإ بزرگى در این مقطع مهم و طولانى تاریخ اسلام وجود دارد. کتاب جهاد الشیعه فى العصر العباسى الاول تإلیف دکترسمیره مختارلیثى از اساتید و دانش پژوهان مصرى(2) تنها پژوهش مستقل عربى در این باره است که به خاطر قوت و استحکام علمى و رعایت استانداردهاى تحقیق, در سال 1363 ه' . ش براى جبران این کمبود و نقیصه در تاریخ اسلام, در ایران چاپ و نشر شد.<br /> موضوع کتاب جهاد الشیعه فى العصر العباسى الاول بررسى و تجزیه و تحلیل نهضت ها و جنبش هاى سیاسى و نظامى و عقیدتى شیعیان از آغاز خلافت عباسیان تا پایان عصر اول عباسى (سال 232ه' . ق) است, لیکن نهضت هاى شیعى از سال 100ه' . ق به بعد را نیز به عنوان زمینه ها و بستر حرکت هاى عصر عباسى به تفصیل مورد بحث و مداقه قرار داده است.<br /> دکتر لیثى معتقد است: مفهوم جهاد شیعه تعبیرى راستین از روح و جوهره تشیع است که این جوهره در گونه هاى مختلف جهاد مستمر نظامى, دینى, فکرى و اجتماعى شیعه تجلى یافته است, لیکن تعالیم و اندیشه هاى اعتقادى شیعه به شکل جنگ هاى مسلحانه در تاریخ تبلور یافته است.(3)<br /> از این جهت نویسنده, محور بخش ها و فصل هاى کتاب را نهضت ها و قیام هاى شیعى در عصر مذکور قرار داده و به رغم این که ایشان حیات فکرى, دینى, علمى و اجتماعى شیعه را از صور جهاد شیعه تلقى مى کند, به فرقه هایى از شیعه که فاقد تحرک نظامى بوده, لیکن از حیات فکرى و فرهنگى برجسته اى برخوردار بوده اند, در حاشیه و در رابطه با حرکت هاى انقلابى شیعه مى پردازد.<br /> دکتر لیثى با استفاده از حجم انبوهى از منابع(4) و با نگاهى تحلیلى و فلسفى به تاریخ و با استنادات دقیق و جامع و چینش منطقى و محققانه و با نثرى ساده و روان و جذاب, به دور از اغلاق و پیچیدگى, به بازآفرینى تحسین برانگیزى از تاریخ جنبش ها و نهضت هاى شیعى در بستر حیات سیاسى, دینى و فکرى جهان اسلام در دوره مذکور پرداخته است. وى در این کتاب در صدد است که اثبات کند جهاد شیعه, زاده آزادى رإى و عقیده در تفکر اسلامى است که توانسته است نقش برجسته اى در بارورى و تعالى تمدن اسلامى داشته باشد. شکل گیرى دولت فاطمیان و ثمرات علمى ـ فرهنگى این دولت, بخشى از این نقش مى باشد.<br /> </span>
https://hiq.bou.ac.ir/article_6052.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_6052_f21fed01aac758aca291e6af0418cc1b.pdf